سمانه مغربيه:

همسر امام جواد(ع)، زني است كه در عصر خود همه او را بانويي باتقوا، مؤمن، هوشمند و خردمند ميدانستند. امام هادي(ع) بخشي از دانش مادر خود را اين چنين بيان ميداشت: «امي عارفه بحقي؛ مادرم عارف به حق من در امامت است.»

براي تأكيد بيشتر بر اينكه اين زنان رشد علمي خود را مرهون تلاش شوهران خود بودهاند به آنچه در احوال سمانه بيان شده اشاره ميشود:

محمد بنفرج، سمانه مغربيه را كه كنيزي بود براي امام جواد(ع) خريداري كرد آن حضرت خود عهدهدار تربيت و تهذيب اخلاق آن بانو شد و نيز او را در خانهاي مستقر نمود كه زنان آل علي(ع) كه نمونه پاكدامني و ايمان بودند در آن خانه حضور داشتند. وي تحت تأثير منش و سلوك آنان نيز قرار گرفت و از جمله زنان عابد، متهجد و قاري قرآن شد.زن و دانش،روايات و سيره معصومان(ع)

ازدواج امام جواد (ع) با ام الفضل

در اين نكته اختلاف شده است كه آيا مامون دخترش ام الفضل را پيش از وفات امام رضا (ع) به ازدواج امام جواد (ع) در آورد يا پس از وفات آن حضرت؟

نگارنده: در سيره امام رضا (ع) گذشت كه مامون دخترش را به ازدواج امام جواد (ع) درآورد، بلكه وي را نامزد امام جواد (ع) قرار داد. از همين رو است كه برخي توهم كردهاند كه مامون دخترش را در زمان حيات امام رضا (ع) به ازدواج امام جواد (ع) درآورده است. اما حقيقت آن است كه مامون دخترش را در زمان حيات امام رضا (ع) به نامزدي امام جواد (ع) درآورد و پس از رحلت امام رضا (ع) ، ازدواج آن دو صورت گرفت.

شيخ مفيد گويد: مامون شيفته ابو جعفر (ع) بود. زيرا ميديد آن امام با آن سن و سال اندك در فضل و حكمت و علم و آداب و كمال عقل تا چه اندازه پيش است. به طوري كه هيچ كدام از مشايخ همعصر آن حضرت با وي برابري نميكردند. از اين رو دختر خويش را به همسري امام جواد (ع) درآورد و در بزرگداشت و اكرام آن حضرت از هيچ كاري فروگذار نميكرد.[1]