نقل از كتاب كشف الغمه علي بن عيسي اربلي ص 283

فساد الاخلاق بمعاشرة السفهاء و صلاح الاخلاق بمنافسة العقلاء

تباهي و فساد اخلاق به واسطه آميزش با بي خردان شود و درستي و خوب شدن اخلاق به سبب رقابت و همسري با ارباب خرد و عقل داران خواهد شد

و قال (ع) حسب المرء من كمال المروة تركه ما لا يحمل به و من عرفانه علمه بزمانه و من سلامته فلة حفظه لعيوب غيره و عنايته باصلاح عيوبه

شرف مرد از تمامي مروت و انصاف واگذاري و ترك او است چيزي را كه به آن جمال و زيب نمي يابد و از عرفان و شناسائي او به حقايق علم او است به زمان و روزگار خود و از سلامت او است كمي مواظبت و حفظ او عيب و نقص ديگران را و توجه و عنايت او است به اصلاح نمودن عيب هاي خودش

و قال (ع) اربع خصال يقين المرء علي العمل: الصحة و الغني و العلم و التوفيق

فرمود: چهار خصلت است كه كمك مي دهد مرد را بر عمل و كار: تندرستي و سلامتي مزاج، بي نيازي و دارائي، علم و دانش، توفيق و فراهم شدن اسباب كار

و قال (ع) عليكم به طلب العلم فان طلبه فريضة و البحث عنه نافلة و هو صلة بين الاخوان و دليل علي المروة و تحفة في المجالس و صاحب في السفر و انيس في الغربة

فرمود بر شما باد به طلب علم زيرا كه طلب علم واجب است و



[ صفحه 192]



بحث و رسيدگي از آن مستحب است و آن وسيله پيوستگي و رابطه بين برادران است و دليل و رهنما است بر مروت و انصاف و تحفه است در مجلس ها و يار و رفيق است در سفر انيس است در غربت و دوري از وطن

و قال (ع) العلم علمان مطبوع و مسموع و لا ينفع مسموع اذا لم يكن مطبوع

و فرمود: علم بر دو نوع است علم مطبوع و آن علمي است كه در قلب و خاطر نقش بسته و علمي است مسموع كه از اين و آن شنيده شد و علم مسموع در وقتي كه به خاطر نقش نبسته و مطبوع نشده سودي ندهد

و قال (ع) من عرف الحكمة لم يصبر علي الازدياد منها

و فرمود كسي كه پي به حكمت برد و شناسائي به آن پيدا كرد بر ازدياد و افزون آن صبر و تحمل ندارد و همي خواهد كه بر آن بيفزايد

و قال (ع) كثرة البكاء زيته الخوف و التقلل زينة القناعة و ترك المن زينة المعروف و الخشوع زينة الصلوة و ترك ما لا يعني زينة الروع

و فرمود زيادي گريه زينت ترس از خداست و كم خواهي و قليل جوئي زينت قناعت است و ترك منت گذاري به ديگران زينت احسان و خوبي نمودن به مردمان است و فروتني و ترس از خدا زينت نماز است و ترك نمودن كار بيهوده پرهيزكاري است.

و قال (ع) لن يستكمل العبد حقيقة الايمان حتي يؤثر دينه شهوته و لن يهلك حتي يؤثر علي دينه

و فرمود هرگز به كمال نمي رساند بنده حقيقت ايمان را تا اينكه ترجيح بدهد و اختيار كند دين خودش را بر شهوت و هواي نفس خود و هرگز هلاك نمي شود تا اينكه شهوت خودش را بر دين خودش ترجيح



[ صفحه 193]



دهد و دنبال هواي نفس خود برود

و قال عليه السلام الفضائل اربعة اجناس احدها الحكمة و قوامها في الفكرة و الثاني العفه و قوامها في الشهوة و الثالث القوة و قوامها في الغضب و الرابع العدل و قوامه في اعتدال النفس

و فرمود امام عليه السلام: برتري و فضيلت بر چهار جنس اند، اول آنها حكمت است كه پايه و اساس آن در انديشه و فكر است دويم عفت و خويشتن نگهداري است كه پايه و اساس آن در جلوگيري از شهوت است سوم قوه و نيرو است كه پايه و اساس آن در جلوگيري از خشم و غضب است چهارم عدل و داد كردن است كه اساس آن در استوار و ميانه داري و اعتدال نفس است.

و قال (ع) اقصد العلماء للمحجة الممسك عند الشبهة

يعني قصد كن رفتن به خدمت علماء و دانايان را براي بدست آوردن طريقه و دليلي كه تو را نگهدار باشد هنگام شبهه و اشتباه

و قال (ع) ثلاث من عمل الابرار: اقامه الفرائض و اجتناب المحارم و احتراس من الغفلة في الدين

و فرمود، سه چيز است كه جزء اعمال و كردار نيكان و پسنديدگان است: برپاداشتن واجبات و پرهيز نمودن و دوري كردن از محرمات و پاسداري و مواظبت از غفلت و بيخبري در دين

و قال (ع): اربع من كن فيه استكمل الايمان من اعطي لله و منع في الله و احب لله و ابغض بغض فيه

و فرمود: چهار چيز است كه هر كس در آن باشد ايمان خود را كامل كرده: كسي كه چيزي را بدهد اعطاي او براي خدا باشد، و اگر چيزي را ندهد درباره خدا باشد و اگر كسي را يا چيزي را دوست



[ صفحه 194]



دارد دوستي او براي خدا باشد و اگر كسي را دشمن دارد آن هم براي خدا باشد

واز اين قبيل كلمات و گفتار حكمت آثار از امام جواد عليه السلام بسيار است كه ارباب خبر و آثار در كتب و مؤلفات خود ثبت و ضبط نموده اند و نگارنده در اينجا به همين قدر اكتفا مي نمايد.

مؤلف كتاب كشف الغمه [1] از جنابدي و ديگران نقل نموده و گويد از حضرت باب المراد امام جواد عليه السلام غير از گفتار در دربار خود اشياء رائقه و فوايد فايقه و آداب نافعه و فقرات ناصعه از كلام اميرالمؤمنين عليه السلام بسيار است كه آن بزرگوار آنها را روايت فرموده و براي پيروان آن هر گفته اي از آن گفتار داراي حكمت و خواص بي شمار است