از آنجا كه حضرت جواد عليه السلام نخستين امامي بود كه در كودكي به منصب امامت رسيد [1] ، طبعا نخستين سؤالي كه در هنگام مطالعه ي زندگي آن حضرت به نظر مي رسد، اين است كه چگونه يك كودك خردسال مي تواند مسؤوليت حساس و سنگين امامت و پيشوايي مسلمانان را برعهده بگيرد؟ آيا ممكن است انساني در چنين سني به آن حد كمال برسد كه بتواند حجت خدا و جانشين پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم بر روي زمين باشد؟ و آيا در امتهاي پيشين چنين چيزي سابقه داشته باشد.

داستان هاي زير به اين سؤال پاسخ مي دهد.

از صفوان بن يحيي نقل شده كه به امام رضا عليه السلام گفتم:

«قبل از ولادت حضرت جواد عليه السلام هرگاه از جانشين شما سؤال مي كرديم مي فرموديد: «به زودي خداوند به من پسري عنايت خواهد كرد كه امام پس از من است.» اكنون اگر (خداي نكرده) شما از دنيا برويد، بايد به چه كسي مراجعه كنيم؟»

امام عليه السلام (به حضرت جواد عليه السلام اشاره كرد و) فرمود: «به اين



[ صفحه 25]



پسرم مراجعه نماييد.»

گفتم: «فدايت شوم، او سه سال بيشتر ندارد!»

امام عليه السلام فرمود:

«و ما يضره من ذلك، فقد قام عيسي بالحجة و هو ابن ثلاث سنين.» [2] .

«كودك بودن او مانعي براي امامتش نيست. همانا عيسي عليه السلام (در گهواره بود كه پيغمبر شد و) در ميان مردم در سه سالگي رسما آغاز نبوت نمود.»

نيز علي بن اسباط، مي گويد:

روزي به محضر امام جواد عليه السلام رسيدم، در ضمن ديدار، به سيماي حضرت خيره شدم تا قيافه ي او را به ذهن خود سپرده، پس از بازگشت به مصر براي ارادتمندان آن حضرت بيان كنم.

درست در همين لحظه امام جواد عليه السلام كه گويي تمام افكار مرا خوانده بود، در برابر من نشست و به من توجه كرد و فرمود: «اي علي بن اسباط! كاري كه خداوند در مسأله ي امامت انجام داده، مانند كاري است كه در مورد نبوت انجام داده است. خداوند درباره ي حضرت يحيي عليه السلام مي فرمايد: «ما به يحيي در كودكي فرمان نبوت داديم.» [3] .

و درباره ي حضرت يوسف عليه السلام مي فرمايد: «هنگامي كه او به



[ صفحه 26]



حد رشد رسيد، به او حكم (نبوت) و علم داديم.» [4] .

و درباره ي حضرت موسي عليه السلام مي فرمايد: «و چون به سن رشد و بلوغ رسيد، به او حكم (نبوت) و علم داديم.» [5] .

بنابراين همان گونه كه ممكن است خداوند، علم و حكمت را در سن چهل سالگي به شخصي عنايت كند، ممكن است همان حكمت را در دوران كودكي نيز عطا كند.» [6] .



[ صفحه 27]