امام جواد (ع) در شب جمعه 19 ماه مبارك رمضان يا 15 اين ماه يا روز جمعه 10 رجب در شهر مدينه به دنيا آمد. قولي كه در كتاب مصباح المتهجد آمده، تاريخ اخير را تأييد مي كند. در آنجا آمده است: ابن عياش گويد اين دعا به وسيله ي استاد بزرگ ابوالقاسم (رضي الله عنه) آمده است كه: «اللهم اني اسئلك بالمولودين في رجب محمد بن علي الثاني و ابنه علي بن محمد المنتجب الدعاء». وي مي نويسد: ابن عياش گفته است: روز دهم رجب، ميلاد ابوجعفر ثاني است.

آن حضرت در روزگار خلافت معتصم، روز شنبه آخر ذي قعده يا آخر ذي حجه يا پنجم يا ششم ذي حجه در روز سه شنبه سال 220 هجري در بغداد چشم از جهان فروبست. و در مقابر قريش در پشت قبر جدش امام موسي كاظم (ع) به خاك سپرده شد. مدت عمر وي بيست و پنج سال بود. كليني گويد: عمر آن حضرت 25 سال و 2 ماه و 18 روز و بنابر قول ديگري سه ماه و بيست و دو روز بود. ابن خشاب گويد: امام جواد (ع)، 25 سال و سه ماه و 18 روز زيست و شيخ مفيد عمر آن حضرت را 25 سال و اندي مي داند.

از اين مدت، وي هشت يا هفت سال و چهار ماه و دو روز با پدرش و 17 يا 18 سال، بيست روز كمتر، پس از پدرش زيست. كه اين همان مدت امامت و خلافت آن حضرت به شمار مي رود و مصادف با دوران پادشاهي مأمون است. آن حضرت در اوايل دوران خلافت معتصم وفات يافت. برخي وفات آن حضرت را در دوران خلافت واثق دانسته اند. حافظ عبدالعزيز بن اخضر جنابذي در معالم العترة الطاهرة از محمد بن سعيد نقل كرده است كه



[ صفحه 218]



گفت: محمد بن علي (ع)، در زمان خلافت الواثق بالله به قتل رسيد. شايد اين اشتباه براي وي از آنجا پيش آمده كه واثق بر آن حضرت نماز گزارد. بلكه سخن صحيح آن است كه امام جواد (ع) در عهد خلافت معتصم از دنيا رفت. زيرا مردم در سال 227 هجري با واثق براي خلافت بيعت كردند. تنها توجيه براي قول جنابذي آن است كه شايد مقصود وي آن بوده كه واثق در زمان خلافت معتصم، آن حضرت را با خورانيدن سم به قتل رسانيده است.