حكيمه خاتون، دختر امام جواد عليه السلام كه بين خواهران و زنان خاندان معاصر خود بافضيلت و با تقوي و داراي منقبت و جلالت گرديد. اين زن مجلله، چهار امام را درك نمود و براي آنان خدمت كرد.

اول: پدرش امام جواد عليه السلام، كه در سن جواني به شهادت رسيد.

دوم: برادرش حضرت هادي عليه السلام كه او نيز در سن جواني به شهادت رسيد.

سوم: حضرت عسكري عليه السلام برادر زاده خود، آن حضرت نيز در سن جواني به شهادت رسيد.

چهارم: آخرين وصي و امام، حجة بن الحسن العسكري امام زمان عليه السلام فرزند



[ صفحه 460]



نرجس خاتون كه حكيمه خاتون قابله ي آن حضرت بود.

حضرت هادي عليه السلام نرجس خاتون را - كه از خاندان رهبانان رومي بود و به كنيزي و اسارت رسيده بود - خريد و او را براي فراگرفتن معالم دين و احكام شريعت به حكيمه خاتون سپرد تا آداب و تربيت مكتب اسلام را به او بياموزد.

حكيمه خاتون، در نظر پدر، برادر و برادرزاده و امام عصر عليه السلام مكرم، محترم و مورد اعتماد و وثوق بود به حدي كه به سفارت آن حضرت مفتخر گرديد و عرايض مردم را به امام زمان عليه السلام مي رسانيد و توقيعات شريفه ي ولي عصر عليه السلام - را كه از ناحيه ي مقدسه صادر مي شد - به مردم ابلاغ مي فرمود.

اين حكيمه خاتون، غير از حكيمه خاتون، دختر حضرت موسي بن جعفر عليهماالسلام است، كه او نيز قابله ي امام جواد عليه السلام بود.

بنا به نقل علامه بحرالعلوم، حكيمه خاتون نخستين كسي است كه اين مولود آسماني را بوسيد، و حفظ نمود و پرورش داد و به نزد پدرش امام حسن عسكري عليه السلام برد و باز به نرجس خاتون عليهاالسلام مادرش برگردانيد.

حكيمه خاتون، در ميان زنان سادات علويه و بنات هاشميه از جهت فضيلت، منقبت، عبادت، تقوي و پارسايي و علم و دانش ممتاز بود. او مخزن اسرار امامت گرديد و سرافراز به وثوق و اعتماد به امامان بود.

علماي اعلام اسلام زيارت او را در قبال زيارت ائمه ي سامرا عليهماالسلام مستحب مؤكد دانسته اند، مزارش ملاصق ضريح عسكريين عليهماالسلام - كه هم اكنون در يك ضريح بزرگي كه هنرمندان و اخيار اصفهان تقديم نموده اند - قرار دارد.

حكيمه خاتون بانوي مكرمه، مجلله، متقي، عالمه و تربيت شده ي مكتب ولايت بود. در تاريخ سامرا در ضمن بيان قبور مدفونين در سامرا مي نويسد:

حكيمه خاتون، دختر امام جواد عليه السلام متوفاي سال 274 هجري، عالمه، فاضله، جليله، واسطه بين امام و مردم بود و به نقل همه ي مورخان قبر او در قبه ي



[ صفحه 461]



عسكريين عليهماالسلام است و علامه مجلسي رحمه الله با آن كه قبر او را در قبه ي عسكريين عليهماالسلام نقل نموده، ولي زيارت نامه او را نقل نكرده است، با آن كه اين بانوي مجلله در فضل و علم، دانش و كمال، جلالت قدر و نبالت شأن از افراد بزرگ زنان اهل بيت عليهم السلام است. [1] .

علاوه بر اين كه او محل و مودع امانات و اسرار امامت بود و اين خود بزرگواري و جلالت شأن او را نشان مي دهد.

افزون بر آن كه او در حين تولد امام زمان عليه السلام وصي حضرت عسكري عليه السلام شاهد، حاضر و ناظر بوده است. باز اضافه مي شود كه: او سفير كبير امام به سوي نواب اربعه بوده.

در «كمال الدين» از احمد بن ابراهيم نقل شده كه گويد:

من در سال 262 هجري خدمت حكيمه خاتون، دختر حضرت ابوجعفر محمد بن علي بن موسي الرضا عليهم السلام، رسيدم و هر چه مي خواستم از پشت پرده از آن حضرت مي پرسيدم و او جواب مي داد و واسطه حجة بن الحسن العسكري عليهماالسلام بود كه تمام امور مربوط به شيعه را انجام مي داد.

جايگاه و مقام حضرت حكيمه خاتون عليهماالسلام مانند جايگاه و مقام حضرت زينب خاتون عليهاالسلام بود كه در حين بيماري امام زين العابدين عليه السلام واسطه ي امامت و حافظ اسرار و ودايع امانات پيامبران و اوصيا بود كه در ظاهر واسطه بود و باطن علوم را از امام مي گرفته و به مردم مي آموخت.

محدث بحراني رحمه الله در «مدينة المعاجز» روايت مي كند كه: طبري، محمد بن قاسم علوي گويد: با چند تن خدمت حكيمه خاتون عليهاالسلام شرفياب شديم، فرمود: هر چه مي خواهيد سؤال كنيد و از ميلاد ولي عصر عليه السلام بپرسيد.

آن گاه جريان تولد حضرت حجت عليه السلام را از نرجس خاتون عليهاالسلام شرح داده و



[ صفحه 462]



گفت: من شخصا حاضر، ناظر و مربي او بودم.

حكيمه خاتون عليهاالسلام اخبار، آيات و احاديثي را نقل مي كند و تفسير آياتي را بيان مي نمايد كه نشانه ي قدرت علمي و روح ايمان و ولايت كليه او است.

حكيمه خاتون، دختر امام جواد عليه السلام از زنان با وقار، دانشمند و پرهيزگار اهل بيت عليهم السلام است كه به منتهاي مقام فضيلت و كمال رسيد كه مقام مامايي و للگي و سفارت امام زمان عليه السلام را يافت و صاحب اسرار و رموز زندگاني ائمه ي معصومين عليهم السلام گرديد.