با توجه به تحقيقات انجام شده تولد امام جواد عليه السلام در سال 195 هجري رخ داده است. بنابراين، آن حضرت معاصر با امين و مأمون بوده است. چرا كه هارون در سال 193 هجري در طوس درگذشت و امين در بغداد بر تخت خلافت نشست به و مأمون را در سال 194 هجري از ولايت عهدي خلع كرد و پسرش را وليعهد نمود. به همين جهت، در سال 195 هجري جنگ بين امين و مأمون آغاز شد و امين در ري كشته شد و مأمون در مرو بر تخت خلافت تكيه زد و مركز خلافت و پايتخت كشور اسلامي از بغداد به مرو انتقال يافت.

هنگامي كه مأمون به طور كامل بر خلافت استقرار يافت، در سال 198 هجري امام علي بن موسي الرضا عليه السلام را به ولايت عهدي برگزيد و به خراسان فراخواند. در آن زمان، امام جواد عليه السلام چهار ساله بود و بنابر قولي كه امام رضا عليه السلام در اول سال 204 هجري مسموم شده باشد امام جواد عليه السلام در سن هشت سالگي به امامت رسيد و با مأمون معاصر بود.

هنگامي كه مأمون در سال 218 هجري درگذشت امام جواد عليه السلام با معتصم عباسي -كه هشتمين خليفه عباسي است - مواجه شد به وسيله ي زهر ستم او به شهادت رسيد. بنابراين، فقط با دو خليفه هم عصر بود، از يكي احترام ديد و به دست يكي بي درنگ - يعني سال دوم خلافت معتصم عباسي - شهيد شد.

خلفاي عباسي به ترتيب عبارتند از:

1 - سفاح.

2 - منصور.

3 - مهدي.

4 - هادي.

5 - هارون.

6 - امين.

7 - مأمون.

8 - معتصم.



[ صفحه 325]



معتصم، نخستين خليفه اي است كه لفظ «الله» را به نام خود اضافه نمود و خود را «المعتصم بالله» ناميد، و اين رويه بين خلفاي عباسي معمول شد و او نخستين خليفه اي است كه از نژاد ترك استفاده كرد و سرانجام به دست آن ها هلاك شد.

گويند: او هشتمين خليفه ي عباسي، هشتمين اولاد عبدالمطلب بود كه مدت خلافتش هشت سال و هشت ماه و هشت روز طول كشيد و هشت فرزند پسر و هشت فرزند دختر داشت، و بدين جهت او را «صاحب الثمانين» گفته اند كه در هشت مورد هشت چيز داشته است.

معتصم، شهر سامرا را از شهر تركان انتخاب نموده و آن جا را مركز حكومت خود ساخت و پس از آن متوكل عباسي در آن جا قصري ساخت كه هنوز بقاياي آن باقي است.

معتصم، امام جواد عليه السلام را كشت، ولي چنانچه پيشتر تذكر داديم در زمان او سادات و آل علي عليه السلام آسايش داشتند و سبب آسايش آن ها هم اشتغالات سياسي ترك، عرب و عجم بود كه آن ها را از شرور اين طبقه مصون داشت.

آل علي عليه السلام در زمان امام جواد عليه السلام و عصر معتصم عباسي نه تنها در رفاه و آسايش بودند، بلكه در ايران، علويان كه به ري، قزوين و طبرستان پناه برده بودند، كارشان بالا گرفت و به سلطنت رسيدند. و در حقيقت، تشيع اين كشور از نيم قرن سوم هجري قوت گرفت و پايه گزاري شد و علويان طبرستان سال ها حكومت نمودند و به سلطنت و خلافت رسيدند و مركز تشيع ايران گرديد.

با آن كه متوكل پس از واثق به خلافت رسيد و به انواع جنايات دست زد و به شيعه و آل علي عليه السلام سخت گرفت، عكس العمل سخت او موجب قوت و قدرت شيعه در جبال البرز گرديد و شيعيان طبرستان، گرگان، ري، قزوين، مازندران و گيلان همانند آجرهاي يك بنا محكم خود را نگاه داشتند و از همديگر حمايت كردند تا بر خلفا غالب شدند.



[ صفحه 326]