آقاي عزيزالله عطاردي در مسند امام جواد عليه السلام نام 22 نفر از اصحاب و نام 121 نفر از راويان حضرت جواد عليه السلام را ذكر مي كند. آقاي سيد محمد كاظم قزويني در كتاب «امام جواد من المهد الي اللحد» نام 271 نفر از اصحاب آن حضرت را بيان كرده، كه به شرح حال برخي از آنان اشاره مي كنيم:

1- احمد ابن محمد بن ابي نصر بزنطي؛ وي اهل كوفه، ثقه و جليل القدر است. او شبي به خدمت حضرت رضا عليه السلام رسيد و سؤالات زيادي پرسيد و پاسخ آن ها را دريافت كرد، تا پاسي از شب گذشت.

حضرت به او فرمود: چنانچه دوست مي داري، در منزل ما بخواب. احمد مي گويد: پيشنهاد حضرت را پذيرفته، اما پيش از آن به سجده رفتم و خدا را شكر كردم كه امام عليه السلام مرا مورد عنايت قرار داد. ناگهان حضرت آمدند و فرمودند: اي احمد! حضرت علي عليه السلام به ديدن صعصعة بن صوحان رفت و فرمود: مبادا بر برادران خود افتخار كني من به عيادت تو آمده ام؛ «ان أكرمكم عندالله أتقيكم».

2- علي بن مهزيار اهوازي؛ در توقيعي حضرت جواد عليه السلام براي او دعاي



[ صفحه 169]



خير مي كند و از خداوند مي خواهد در تمام احوال از بلا محفوظ باشد: «و أسئل الله تعالي أن يحفظك من بين يديك و من خلفك و في كل حالاتك»

علي بن مهزيار سي و سه كتاب نگاشته است. رسم او اين بود: هنگام طلوع آفتاب سر به سجده مي گذاشت و سر بلند نمي كرد تا براي هزار نفر از برادران مؤمن خود دعا كند به آنچه براي خود دعا مي كرد و پيشاني او از كثرت سجده پينه بسته بود.

3- محمد بن أبي عمير؛ او امام كاظم، امام رضا و امام جواد عليهم السلام را درك كرده و 94 كتاب نوشته است. به سبب نپذيرفتن منصب قضاوت از سوي مأمون و افشا نكردن نام شيعيان، او را تازيانه هاي بسياري زدند و مدت 4 سال در زندان به سر برد. در زمان هارون الرشيد، سندي بن شاهك به امر هارون او را 120 چوب زد. زيرا او شيعه ي اهل بيت بود و سرانجام 121 هزار درهم به آنان داد تا او را از زندان آزاد كردند.

ابن أبي عمير بزاز بود و از مردي ده هزار درهم طلب داشت. بر اثر دگرگوني روزگار اموال او تمام شد و فقير گشت. مردي كه مديون او بود. فورا منزل خود را به ده هزار درهم فروخت و مبلغ آن را براي ابن أبي عمير آورد. ابن أبي عمير از او پرسيد: آيا اين پول به ارث به تو رسيده است؟

گفت: نه. گفت: كسي به تو بخشيده است؟ گفت: نه. پرسيد: از كجا



[ صفحه 170]



آوردي؟ گفت: منزل خود را به سبب بدهكاري به تو فروخته ام.

ابن أبي عمير گفت: ضريح محاربي از حضرت صادق عليه السلام براي من چنين نقل كرد: «لا يخرج الرجل عن مسقط رأسه بدين»؛ يعني انسان به جهت بدهكاري، منزل خود را نمي فروشد. اين پول ها را بردار. به خدا قسم! گر چه به يك درهم آن نيازمند هستم، اما يك درهم را نيز از تو نمي پذيرم. [1] .

4- صفوان بن يحيي، محمد بن سنان، زكريا بن آدم

حضرت جواد عليه السلام براي آنان دعا مي كند و مي فرمايد: «جزي الله صفوان بن يحيي و محمد بن سنان و زكريا بن آدم عني خيرا فقد وفوا لي»؛ [2] خداوند به آنان پاداش خير عطا كند. زيرا نسبت به من وفا دارند.

شخصيت ديگري مانند محمد بن اسماعيل بن بزيع، حسن بن سعيد اهوازي، احمد بن محمد بن خالد برقي، نوح بن شعيب بغدادي، محمد بن احمد محمودي، أبويحيي جرجاني، ابوالقاسم ادريس قمي، علي بن محمد،هارون بن حسن بن محبوب، اسحاق بن اسماعيل نيشابوري و... از محضر امام عليه السلام بهره هاي علمي فراواني برده اند.



[ صفحه 171]