به عنوان نمونه، مأمون مجلس عظيمي تشكيل داد و علماي بزرگ را به آن مجلس دعوت كرد كه يكي از آنها «يحيي بن اكثم» قاضي بغداد و اعلم علماي زمان بود، امام جواد (ع) را در صدر مجلس جاي دادند و مأمون نيز كنار آن حضرت نشست.

در آن مجلس، يحيي در حضور اشراف و شخصيت ها، پس از اجازه به امام جواد (ع) رو كرد و گفت: «در حق كسي كه در احرام حج بود و حيواني صيد كرد و آن را كشت چه مي فرمائيد؟».

امام جواد (ع) فرمود: اين مسأله داراي شاخه هاي بسيار است:

1- آيا آن محرم در حرم (مكه و اطرافش تا چهار فرسخ) بود يا در بيرون حرم



[ صفحه 129]



2- آيا او آگاه به مسأله بود يا نا آگاه؟

3- آيا او عمدا آن صيد را كشت يا از روي خطا؟

4- آيا آن محرم، آزاد بود يا برده؟

5- آيا او صغير بود يا كبير؟

6- آيا اين بار، نخستين بار او به صيد و قتل بود يا قبلا نيز صيد كرده بود؟

7- آيا آن صيد از پرندگان بود يا غير پرندگان؟

8- آيا آن حيوان صيد شده، كوچك بود يا بزرگ؟

9- آيا او به كار خود اصرار داشت و يا اظهار پشيماني مي كرد؟

10- آيا او در شب صيد كرد يا در روز؟

11- آيا او در احرام حج بود يا در احرام عمره؟

يحيي با شنيدن اين مسائل متحير ماند و هوش از سرش رفت، و درماندگي از چهره اش پديدار گشت و زبانش لكنت پيدا كرد، و عظمت كمال و مقام علمي امام بر حاضران معلوم شد.

پاسخ سؤالات يازده گانه ي فوق را از آن حضرت خواستند، آن بزرگوار به يك يك آن مسائل با بيان شيوا پاسخ داد.

مأمون فرياد زد: احسنت، احسنت! [1] .

سپس از امام جواد (ع) خواستند: او نيز از «يحيي بن اكثم» مسأله اي بپرسد، حضرت به يحيي رو كرد و فرمود: به من خبر بده از مردي كه:

1- اول روز به زني نگاه كند، حرام باشد.

2- پس از ساعاتي، نگاه به آن زن براي او روا باشد.

3- و هنگام ظهر نگاه به آن زن براي او حرام باشد.

4- و هنگام عصر جايز باشد.



[ صفحه 130]



5- و هنگام غروب حرام باشد.

6- آخر شب، جايز باشد.

7- نصف شب حرام باشد.

8- هنگام طلوع فجر جايز باشد.

بگو بدانم اين مسائل چگونه است؟

يحيي گفت: سوگند به خدا پاسخ اين مسائل و وجوه را نمي دانم.

امام جواد (ع) فرمود:

اين زن، كنيز شخصي بود، مردي به او در اول روز نگاه كرد كه نگاه او حرام بود.

پس از ساعاتي آن كنيز را از صاحبش خريد، نگاه آن مرد به آن زن جايز شد، هنگام ظهر آن كنيز را آزاد كرد، نگاه او به آن زن حرام گرديد، هنگام عصر با او ازدواج كرد، نگاه به او جايز شد، هنگام غروب آن مرد به آن زن ظهار [2] كرد، و نگاه آن مرد به آن زن حرام گرديد، و در آخر شب، كفاره ي ظهار را داد و نگاه به او جايز شد، نصف شب او را طلاق داد، نگاه مرد به او حرام گرديد، صبح به آن زن رجوع كرد، نگاه به آن زن جايز گرديد!!.

همه ي حاضران از بيان شيوا و دلنشين امام جواد (ع) حيران شدند، و به عظمت مقام علمي او اعتراف نمودند. [3] .

در همان مجلس، به تقاضاي مأمون، امام جواد (ع) خطبه و عقد ازدواج را



[ صفحه 131]



خواندند و ام الفضل رسما همسر امام جواد (ع) گرديد و مراسم باشكوهي به عنوان عروسي برگزار شد. [4] .