عصر مأمون كه هر محقق منصفي وي را دانشمندترين، وقت شناسترين و سياستمدارترين خليفه از خلفاي عباسي مي داند. عصر نضج (رشد) چشمگير شبهات و اوج تهاجم فرهنگي بر مباني ارزشي و مستحكم اماميه است. مأمون عباسي از يكسو خود را شيعه جا مي زند تا حمايت ايرانيان و علويان را از آن خود سازد و از سوي ديگر مباني متقن فقه سياسي تشيع بويژه در ابعاد حاكميت و نظاير آن را به شدت مخالف با ملك و سلطنت خويش مي يابد بدين سبب دربار او مجمع آراي گوناگون بود و هر روز ميزان اقبال علماي فرق به سوي او و دربارش سير صعودي خود را طي مي كرد.

همين موضوع در زمان امام رضا عليه السلام هسته هاي اوليه ي خود را به نمايش گذاشته و زمان امام جواد عليه السلام به اوج خود مي رسد.

در عصر نهمين ستاره ي تابناك آسمان ولايت چهره ي مطرح در عرصه ي القاي شبهه و عرض اندام علمي يحيي بن اكثم بود.

كه گزيده اي از سؤالات وي را تقديم كرديم ليكن جهت بررسي دقيق اين موضوع بهتر است كه حداقل به سه انگيزه ي مهم از انگيزه هاي متعدد مؤثر در جعل حديث اشاره نمائيم.

1 - ماجراي سقيفه بني ساعده و طرح اسلام خلافت در مقابل اسلام امامت سرآغاز يك سلسله بدعتها و جعلها شد كه از جمله مي توان به مسئله ي اجماع، عادل بودن كل صحابه، روايات حاوي فضايل شيخين اشاره كرد.

2 - روي كار آمدن بني اميه و اين حقيقت كه اغلب آنها تا سال فتح مكه (هشت هجرت) يعني 21 سال پس از دعوت الهي رسول اكرم صلي الله عليه و آله و پس از اينكه صحنه گردان همه و يا اكثر كارشكنيها و ستيزه جوئيها بر عليه اسلام همان بني اميه بودند موضوع نياز به احاديث جعلي را براي جا افتادن آنها به صورت يك امر ضروري متجلي ساخت و آنان هرچه توانستند جعل حديث را ترويج كردند.

3 - شيوع اسرائيليات در ضمن احاديث ساختگي كه معمولا از روي علم و آگاهي و به منظور خرافي جلوه دادن مباني ارزشي اعتقادي دين مبين اسلام توسط يهوديان ساخته و پرداخته مي شد و شايع مي گشت و در بعضي موارد هم دوستي ناآگاهانه سرآغاز پيدايش آنها مي شد.

به هر طريق كه ممكن بود عده اي مرموزانه در صدد شايع كردن و حتي متواتر ساختن احاديث جعلي بودند. لذا در عصر حضرت جواد عليه السلام يكي از مأموريتهاي بارز شيعه و يكي از آثار محوري و مهم وجود شريف آن حضرت شبهه زدايي مستمر و اثبات حقانيت باورهاي اصيل و ناب مذهب ناجي، انسان ساز و آزاده پرور تشيع بود.

به حق جاي جاي احتجاجات ظفرمندانه آن حضرت از اين موضوع حكايت دارد كه امام نهم در اين عرصه به خوبي كامياب شده و نمائي جذاب از مباني مستحكم تشيع و قابليتهاي خدادادي خويش را به نمايش ‍ گذاشته اند.

در پايان اين موضوع يادآوري اين نكته خالي از فايده نيست كه يكي از موضوعات هميشگي مدنظر برنامه ريزان و سياستگزاران تهاجم فرهنگي بر عليه اسلام ناب محمدي صلي الله عليه و آله دامن زدن به خرافات و يا خرافي جلوه دادن باورهاي اسلامي بوده و محسوس و ملموس است و دلسوزان اسلام و اصحاب قلم و متعهدين اهل نظر همواره بايست متوجه اين نكته باشد كه الحمدلله هستند.