حسب المرء من كمال المروءة، تركه ما لا يحمل به و من حيائه ان لا يلقي احدا بما يكره، و من عقله حسن رفقه، و من ادبه ان لا يترك ما لا بد له منه؛....
و من عرفانه علمه بزمانه: و من ورعه غض بصره و عفة بطنه. و من حسن خلقه كفه اذاه: و من سخائه بره بمن يجب حقه عليه و اخراجه حق الله من ماله. و من اسلامه تركه ما لا يعنيه و تجنبه الجدال و المراء في دينه و من كرمه ايثاره علي نفسه. و من صبره قلة شكواه. و من عقله انصافه من نفسه. و من حلمه تركه الغضب عند مخالفته. و من انصافه قبوله الحق اذا بان له. و من نصحه عمالا يرضاه لنفسه. و من حفظه جوارك تركه توبيخك عند اساءتك مع علمه لعيوبك و من رفقه تركه عذلك عند عضبك و بحضرة من تكره و من حسن صحبته لك اسقاطه عنك مؤنة اذاك: و من صداقته كثرة موافقته و قلة مخالفته و من صلاحه شدة خوفه من ذنوبه و من شكره معرفة احسان من احسن اليه. و من تواضعه معرفته بقدره. و من حكمته علمه لنفسه:

و من سلامته قلة حفظه لعيوب غيره و عنايته باصلاح عيوبه.



[ صفحه 111]



در اين كلمات حضرت 24 نشانه از علائم انسان مؤمن را ذكر مي فرمايد (كشف الغمه 193 سوم)

1- حسب و شرافت مرد مسلمان و كمال مردانگي او، واگذاشتن چيزهائي است كه موجب زينت او نيست.

2- از نشانه هاي حيا و شرم او آن است كه با كسي به چيزي كه دوست ندارد برخورد و ملاقات نكند.

3- از نشانه خردمندي او، حسن و خوبي دوستي و رفاقت اوست.

4- از نشانه هاي دانائي و شناسائي او، وقت شناسي اوست.

5- از نشانه هاي ادب او واگذاشتن چيزهاي غيرضروري است.

6- از نشانه هاي پاكدامني او چشم پوشي از محارم و جلوگيري از شكم است از حرام خوردن.

7- از نشانه خوش خلقي جلوگيري و خويشتن داري از اذيت و آزار رساندن است.

8- از نشانه هاي سخاوت و گشاده دستي بخشندگي و نيكي كردن به كسي است كه حقش براو واجب شده و همچنين پرداخت وجوهات الهيه (خمس و زكوة) از اموالش مي باشد.

9- از نشانه هاي اسلام و مسلماني او رها كردن كارهاي بيهوده و دوري كردن از جهل و خودستائي و ريا در امور ديني است.

10- و از نشانه هاي كرم و بخشندگي او ايثار و گذشت اوست بر نفس خودش و ديگري را بر خود مقدم دارد.



[ صفحه 112]



11- از نشانه هاي صبر و شكيبائي او كم شكوه و شكايت كردن است.

12- از نشانه هاي خردمندي انصاف و دادگري است از نفس خود (درباره خود مانند ديگران قضاوت كند.)

13- از نشانه هاي حلم و بردباري ترك خشم و غضب است در وقت مخالفت كردن ديگران با او.

14- از نشانه هاي انصاف و دادگري شخص پذيرفتن حرف حق است وقتي كه حقيقت بر وي ظاهر شد.

15- از نشانه هاي پند و اندرز آن است كه پند گويد بدانچه بر خود نمي پسندد.

16- از نشانه همسايه داري ترك كردن سرزنش كردن به تو مي باشد در موقع بدي تو، با وجودي كه به بديها و عيب هاي تو آگاه است.

17- از نشانه هاي رفاقت و دوستي ترك كردن ملامت و سرزنش كردن به تو است در هنگام خشم تو و در برابر كسي كه نمي خواهي از تو عيب جوئي كنند.

18- از نشانه هاي حسن صحبت و معاشرت او آن است كه رنج و اذيتش به تو نرسد.

19- و از نشانه هاي دوستي او موافقت كردن او و مخالفت نكردن با تو مي باشد.

20- و از نشانه هاي صلاح و نيكي او ترس و خوف و وحشت زيادش از گناهانش مي باشد.

21- و از نشانه هاي شكرگزاري و سپاسگزاري او شناختن نيكي و خوبي كساني است كه به او احسان و نيكي كرده اند.



[ صفحه 113]



22- و از نشانه هاي تواضع و فروتني او آن است كه قدر و مرتبه خود را بشناسد.

23- و از نشانه هاي حلم و حكمت و خردمندي او خويشتن شناسي اوست.

24- و از نشانه هاي سلامت نفس او آن است كه كمتر به عيوب مردم توجه كند و بيشتر متوجه اصلاح معايب خود باشد.

الحق شايسته است كه درباره هر يك از اين سخنان درربار رساله ها و كتابها نوشت و آنها را به آيات و روايات مبرهن و روشن ساخت لكن بناي اين كتاب بر اختصار است.