شك نيست كه امامان معصوم هر كدام در عصر خود، به واسطه ي محبوبيت درخشان در افكار عمومي، و برتري علمي بر عموم دانشمندان زمان مورد حسادت و كينه ي دانشمندان جاه طلب و اينان براي فرو نشاندن آتش حسد و كينه خود، دست به سعايت و بدگويي و سمپاشي بر ضد امامان در دستگاه قدرتهاي وقت مي زدند، امام جواد (ع) نيز از روال كلي مستثني نبود به طوري كه مي توان گفت: يكي از عوامل شهادت آن حضرت، مخالفت برخي از اينگونه دانشمندان بود كه ذيلاً از نظر خوانندگان محترم مي گذرانيم: «زرقان» [1] كه با «ابن ابي داود» [2] دوستي و علاقه



[ صفحه 112]



خاصي داشت مي گويد: يك روز «ابن ابي داود» از دربار «معتصم» خليفه عباسي بازگشت در حالي كه غمگين بود، علت را جويا شدم گفت:

امروز آرزو كردم كه كاش! بيست سال پيش مرده بودم!

پرسيدم: چرا؟

گفت: به خاطر آنچه از ابوجعفر - امام جواد (ع) - در مجلس معتصم بر سرم آمد!

گفتم جريان چيست؟

گفت: شخصي به سرقت اعتراف كرد و از خليفه - معتصم - خواست با اجراي حد الهي او را پاك سازد.

خليفه همه ي فقها را گرد آورد و محمد بن علي - امام جواد را نيز فراخواند، و از ما پرسيد:

دست دزد از كجا بايد قطع شود؟

من گفتم: از مچ دست.

گفت: دليل آن چيست؟

گفتم: چون منظور از دست در آيه ي تيمم «فامسحوا بوجوهكم و ايديكم»: [3] «صورت و دست هايتان را مسح كنيد» تا مچ دست است.

گروهي از فقهاء در اين مطلب با من موافق بودند و مي گفتند دست دزد بايد از مچ قطع شود، ولي گروهي ديگر گفتند: لازم است از آرنج قطع شود، و چون معتصم دليل آن را



[ صفحه 113]



پرسيد گفتند: به گواه اينكه منظور از دست در آيه ي وضوء «فاغسلوا وجوهكم و ايديكم الي المرافق»: [4] «صورت ها و دست هايتان را تا آرنج بشوييد» تا آرنج است.

آنگاه معتصم به محمد بن علي - امام جواد (ع) - رو كرد و پرسيد: نظر شما در اين مسئله چيست؟

گفت: اينها نظر دادند، مرا معاف بدار.

معتصم اصرار كرد و قسم داد كه بايد نظرتان را بگوييد.

محمد بن علي گفت: چون قسم دادي نظرم را مي گويم، اينها در اشتباهند، زيرا فقط چهار انگشت دزد بايد قطع شود و بقيه ي دست باقي بماند.

معتصم گفت: به چه دليل؟

گفت: زيرا رسول خدا (ص) فرمود سجده بر هفت عضو تحقق مي پذيرد، صورت (پيشاني)، دو كف دست، دو سر زانو، و دو پا (دو انگشت بزرگ پا).

بنابراين اگر دست دزد از مچ يا آرنج قطع شود، دستي براي او نمي ماند تا سجده نماز را به جا آورد [5] در حالي كه خداي متعال مي فرمايد:

«و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احدا»: [6] سجده گاه ها (اعضايي كه سجده بر آن ها انجام مي گيرد) از آن خداست. پس با



[ صفحه 114]



خدا هيچكس را مخوانيد و عبادت نكنيد» و آنچه براي خداست قطع نمي شود [7] .

«ابن ابي داود» مي گويد:معتصم جواب محمد بن علي را پسنديد و دستور داد چهار انگشت دست دزد را قطع كردند (و ما نزد حضار بي آبرو شديم) و من همانجا (از شرمساري و اندوه) آرزوي مرگ كردم! [8] .

چند روز بعد از آن «ابن داود» از روي حسد و كينه توزي نزد معتصم رفت و گفت: به جهت خيرخواهي به شما تذكر مي دهم كه جريان چند روز قبل به صلاح حكومت شما نبود، زيرا در حضور همه ي دانشمندان و مقامات مملكتي، فتواي ابوجعفر (امام جواد) را كه نيمي از مسلمانان او را خليفه و شما را غاصب مردم منتشر و خود برهاني براي شيعيان او شد. معتصم كه مايه ي هر نوع دشمني با امام را در خود داشت از سخنان ابن ابي داود بيشتر خشمگين شد و درصدد قتل امام برآمد، حال بايد ببينيم معتصم چگونه مرتكب اين جنايت بزرگ شد؟