چنانكه گفته شد، از آنجا كه امام جواد نخستين امامي بود كه در خردسالي به منصب امامت رسيد (33)، حضرت
مناظرات و بحث و گفتگوهايي داشته است كه برخي از آنها بسيار پر سر و صدا و هيجان انگيز و جالب بوده است.
علت اصلي پيدايش اين مناظرات اين بود كه از يك طرف، امامت او به خاطر كمي سن براي بسياري از شيعيان
كاملاً ثابت نشده بود (گرچه بزرگان و دانايان شيعه بر اساس عقيده شيعه هيچ شك و ترديدي در اين زمينه نداشتند)
ازينرو براي اطمينان خاطر و به عنوان آزمايش، سؤالات فراواني از آن حضرت ميكردند .
از طرف ديگر، در آن مقطع زماني، قدرت «معتزله» افزايش يافته بود و مكتب اعتزال به مرحله رواج و رونق
گام نهاده بود و حكومت وقت در آن زمان از آنان حمايت و پشتيباني ميكرد و از سلطه و نفوذ خود و ديگر
امكانات مادي و معنوي حكومتي، براي استواري و تثبيت خط فكري آنان و ضربه زدن به گروههاي ديگر و
تضعيف موقعيت و نفوذ آنان به هر شكلي بهره برداري ميكرد. ميدانيم كه خط فكري اعتزال در اعتماد بر عقل
محدود و خطاپذيري بشري افراط مينمود :معتزليان دستورها و مطالب ديني را به عقل خود عرضه ميكردند و
آنچه را كه عقلشان صريحاً تأييد ميكرد ميپذيرفتند و بقيه را رد و انكار ميكردند و چون نيل به مقام امامت امّت
در سنين خردسالي با عقل ظاهر بين آنان قابل توجيه نبود، سؤالات دشوار و پيچيدهاي را مطرح ميكردند تا به
پندار خود، آن حضرت را در ميدان رقابت علمي شكست بدهند !
ولي در همه اين بحثها و مناظرات علمي، حضرت جواد (در پرتو علم امامت) با پاسخهاي قاطع و روشنگر،
هرگونه شك و ترديد را در مورد پيشوايي خود از بين ميبرد و امامت خود و نيز اصل امامت را تثبيت مينمود. به همين دليل بعد از او در دوران امامت حضرت هادي (كه او نيز در سنين كودكي به امامت رسيد) اين موضوع
مشكلي ايجاد نكرد، زيرا ديگر براي همه روشن شده بود كه خردسالي تأثيري در برخورداري از اين منصب
خدايي ندارد .