بازگشت

صفوان بن يحيي بجلي كوفي


صفوان بن يحيي بجلي كوفي(درگذشت210ق) از ياران امام كاظم، وكلاي امام رضا و امام جواد (ع) و اصحاب اجماع.
نام او در سند روايات بسياري آمده است، او از سه تن از امامان شيعه بدون واسطه و از امام صادق با واسطه روايت كرده است. هر چند از سوي ائمه ستايش شده است، اما روايتي در نكوهش او آمده كه رجاليون شيعه آن را بر تقيه حمل مي كنند.

كنيه

كنيه اش أبومحمد است.[1] وي فروشنده پارچه اي ظريف به نام سابري بود و از همين رو به بيّاع سابري مشهور شد.[2]
پدرش، از اصحاب امام صادق(ع) و خود او از راويان امام كاظم، امام رضا و امام جواد (ع) و وكيل حضرت رضا (ع) و امام جواد(ع) بود[3] و در سال 210ق در مدينه درگذشت.[4]
صفوان، در روايات زيادي ستايش شده است، او نزد امام رضا[5] و امام جواد (ع) منزلت خاصي داشت.[6] امام جواد پس از درگذشت وي، كفن و حنوط براي او فرستاد و به اسماعيل پسر امام كاظم دستور داد بر او نماز بخواند و در روايتي خشنودي خود را از او بيان فرموده است.[7] تنها در روايتي از امام صادق مذمت(لعن) شده كه رجاليون شيعه آن را حمل بر تقيه مي كنند.[8]

پيمان با دوستان

صفوان در تجارت شريك عبدالله بن جندب و علي بن نعمان بود. روزي در مسجد الحرام پيمان بستند: هر كدام زودتر درگذشت، آنكه باقي مي ماند نماز و روزه و زكات ديگري را نيز به جاي آورد. آن دو زودتر از دنيا رفتند، صفوان روزي 150 ركعت نماز مي گزارد و در سال سه ماه روزه مي گرفت و هر سال سه بار زكات مي داد و هر كار مستحبي كه انجام مي داد براي آن دو نيز به جاي مي آورد.[9]

وثاقت و روايات

صفوان از اصحاب اجماع است.[10] نجاشي او را با الفاظ ثقة كوفي، ثقه و عين ستوده است[11]، شيخ طوسي صفوان را نزد علماي حديث موثقترين اهل زمان خود و عابدترين و از زهّاد مي داند.[12]
صفوان 30 كتاب تصنيف كرده است.[13] وي از چهل تن از اصحاب امام صادق روايت كرده است.[14] نام او در سلسله سند بيش از 1100 حديث آمده است. او از امام كاظم، امام رضا و امام جواد بدون واسطه حديث نقل كرده است.[15] او همچنين از افراد ذيل نيز روايت كرده است:
اسماعيل بن جابر خثعمي[16]
محمد كلبي[17]
عبدالحميد بن سعيد[18]
عبدالحميد بن سعد[19]
ابن أبي عمير
ابن بكير
حمّاد بن عثمان
عبدالله بن سنان
بسياري چون احمد بن محمد بن أبي نصر البزنطي، محمد بن خالد برقي، فضل بن شاذان نيشابوري و... از او حديث نقل كرده اند.

***

1. نجاشي، ص197
2. شيخ طوسي، رجال، ص376،359
3. شيخ طوسي، رجال، ص338، 376؛ نجاشي، ص197
4. نجاشي، ص198؛ معجم الرجال، ج9، ص127؛ كشي، ص502
5. نجاشي، ص197؛ كشي، ص502-504
6. خويي، معجم الرجال، ج9، ص126-127
7. كشي، ص502
8. خويي، معجم الرجال، ج9، ص127
9. نجاشي، ص197؛ طوسي، الفهرست، ص241؛ خويي، معجم الرجال، ج9، ص124
10. كشي، ص556
11. خويي، معجم الرجال، ج9، ص123
12. شيخ طوسي، الفهرست، ص241؛ نك: نجاشي، ص197
13. نجاشي، ص198،197
14. شيخ طوسي، فهرست، ص243
15. شيخ طوسي، الفهرست، ص242
16. شيخ طوسي، رجال، ص124
17. شيخ طوسي، رجال، ص299
18. شيخ طوسي، رجال، ص340
19. شيخ طوسي، رجال، ص341