بازگشت

ابراهيم بن هاشم قمي


زندگينامه


ابراهيم بن هاشم ابواسحاق كوفي قمي، فقيه و محدث قمي كه اصالتاً كوفي بود و با آمدن به قم، اولين كسي بود كه احاديث كوفيان را در قم منتشر كرد. وي پدر علي بن ابراهيم (نوييسنده تفسير قمي) است.[1]

جايگاه علمي و روائي

وي فقيه، از مشايخ اجازه، راوي حديث و از بزرگان شيعه بوده است كه روايات بسياري را نقل كرده است و راويان ثقه و بزرگان شيعه از وي روايت نقل نموده و به رواياتش اعتنا كرده اند.[2]
هرچند كَشّي وي را از ياران امام رضا(ع) و شاگرد يونس بن عبدالرحمان دانسته است اما نجاشي در اين امر ترديد دارد و از آنجا كه ابراهيم بن هاشم هيچ روايتي را از امام رضا(ع) و يونس نقل نكرده است خوئي ترديد نجاشي را بجا مي داند ولي اضافه مي كند كه اين امر منافاتي ندارد كه وي امام رضا(ع) را ديده باشد. خوئي در ادامه، وي را از ياران امام جواد(ع) مي داند و مي گويد كه وي از اين امام(ع) رواياتي را نقل كرده است.[3]
از نظر خوئي، در وثاقت ابراهيم بن هاشم ترديدي نيست و مي گويد: وي در سند بسياري از روايات (6414 روايت) آمده است كه در ميان راويان كسي در اين اندازه روايت نقل نكرده است.[4]
وي كتابهايي نگاشته بوده است از جمله: كتاب النوادر، كتاب القضاء لاميرالمؤمنين عليه السلام.[5]

استادان و شاگردان

برخي از استادان و كساني كه وي از آنها روايت نقل كرده است عبارتند از:[6]
ابراهيم بن ابي محمود خراساني
ابراهيم بن محمد وكيل همداني
احمد بن محمد بن ابي نصر
جعفر بن محمد بن يونس
حسن بن جهم
حسن بن علي وشاء
حسن بن محبوب
حماد بن عيسي
حنان بن سدير
حسين بن سعيد
صفوان بن يحيي
محمد بن ابي عمير
برخي از شاگردان و كساني كه از وي روايت كرده اند از اين قرارند:[7]
احمد بن ادريس قمي
سعد بن عبدالله اشعري
عبدالله بن جعفر حميري
علي بن ابراهيم (فرزندش)
محمد بن احمد بن يحيي
محمد بن حسن صفار
محمد بن علي بن محبوب
محمد بن يحيي عطار

***

1. تفسير القمي، مقدمة المصحح، ص10؛ به نقل از الفهرست.
2. مقدمة المصحح، تفسير القمي، ص10؛ به نقل از التنقيح.
3. الخوئي، معجم رجال الحديث، ج1، ص290.
4. الخوئي، معجم رجال الحديث، ج1، ص291.
5. تفسير القمي، مقدمة المصحح، ص10؛ به نقل از الفهرست.
6. الامين، اعيان الشيعة، ج2، ص236.
7. الامين، اعيان الشيعة، ج2، ص236.