بازگشت

محمد بن سنان ابوجعفر الزاهري


كلمات علماء در باب او مختلف است غاية اختلاف حتي از شخص واحد، شيخ مفيد ره او را در ارشاد از خواص و ثقات حضرت كاظم عليه السلام و از اهل ورع و فقه و علم از شيعه ي آن حضرت نوشته و در رساله ي ديگر خود او را مطعون شمرده و شيخ الطائفه در فهرست و رجال او را ضعيف شمرده و در كتاب غيبت در ذكر ممدوحين از خواص ائمه عليهم السلام او را تعداد نموده چنانچه فرموده و از ممدوحين حمران بن اعين است تا آنكه فرموده و از جمله ي ايشان است بنا بر روايتي كه



[ صفحه 636]



ابوطالب قمي نقل فرموده كه گفت داخل شدم بر حضرت جواد عليه السلام در آخر عمرش شنيدم كه فرمود جزا دهد خداوند صفوان بن يحيي و محمد بن سنان و زكريا بن آدم و سعد بن سعد را از من جزاي خير پس به تحقيق كه وفا كردند از براي من و نيز شيخ فرموده و اما محمد بن سنان پس بدرستي كه روايت شده از علي بن حسين بن داود كه گفت شنيدم كه حضرت جواد عليه السلام ذكر فرمود محمد بن سنان را به خير و فرمود:

رضي الله عنه برضائي عنه فما خالفني و ما خالف ابي قط.

و آية الله علامه رفع الله مقامه در خلاصه او توقف فرموده و در مختلف فرموده قد بينا رجحان العمل برواية محمدبن سنان و سيد بن طاووس ره در فلاح السائل فرموده شنيدم از كسي كه ذكر مي كرد طعن بر محمد بن سنان را و شايد او واقف نشده مگر بر طعن او و مطلع نگشته بر تزكيه و ثنائي كه از براي او است و همچنين احتمال هست در بيشتر از طعنها پس ذكر فرموده مدائح او را و آنكه معجزه ي حضرت جواد عليه السلام در او ظاهر شد چه آنكه او نابينا بود و مسح كرد آن حضرت چشم او را به او رد شد چنانكه در فصل معجزات حضرت جواد عليه السلام خبرش مذكور شد و هم روايتي نقل كرده كه انه كان متقشفا متعبدا.

و بالجمله در محمد بن سنان علماء كلام را بسط داده اند، هر كه طالب است رجوع نمايد به رجال كبير و تعليقه و رجال سيد اجل علامه ي بحرالعلوم و خاتمه ي مستدرك شيخ مرحوم چه اين مختصر را مقام آن نيست. گويند كه بعضي از عارفين تفأل زد به كتاب الله مجيد براي استعلام حال محمد بن سنان اين آيه به نظرش آمد: انما يخشي الله من عباده العلماء.

و نسب محمد بن سنان رضي الله عنه منتهي مي شود به زاهر مولي عمرو بن الحمق كه در كربلا شهيد شد، به اين نحو محمد بن الحسن [1] بن سنان بن عبدالله بن



[ صفحه 637]



زاهر، و در ترجمه ي زاهر به آن اشارت رفت و در مجلد اول و در ميان اولاد و احفاد محمد جمله اي از راويان احاديث مي باشند از جمله ابوعيسي محمد بن احمد بن محمد بن سنان است كه از مشايخ شيخ صدوق است.


پاورقي

[1] چون حسن والد محمد در زمان كودكي محمد فوت شد و سنان جدش او را كفالت كرد لاجرم محمد را به او نسبت دادند و گفتند محمد بن سنان منه ره.