حضرت امام محمد تقي (عليه السلام) در دهم ماه رجب سال 195. ق در مدينه منوره چشم به جهان گشود. پدر بزرگوارش حضرت رضا (عليه السلام) و مادر ارجمندش بانويي مصري تبار به نام سبيكه مي باشد. ريحانه و خيزران از ديگر نامهاي مادر امام جواد (عليه السلام) است. حضرت رضا (عليه السلام) در مورد منزلت فرزندش امام جواد (عليه السلام) و مادر مكرمه آن حضرت، به يارانش فرمود: من داراي پسري شده ام كه همچون موسي (عليه السلام) شكافنده درياها [ي علم] است و همانند عيسي (عليه السلام) مادري قدسيه و پاكيزه دارد. [1] .

پيشواي نهم در سن 7 سالگي به امامت رسيد و هفده سال رهبري شيعيان را به عهده داشت. دوران امامت حضرتش با دو نفر از خلفاي ستم پيشه عباسي مأمون و معتصم مقارن بود. حضرت جواد (عليه السلام) در داشتن تمام صفات زيباي اخلاقي و انساني سرآمد خوبان روزگار بود. پارسايي، علم و دانش و بخشندگي اش موجب شده بود كه با القاب جواد، تقي، مرتضي و منتجب شناخته شود. اما در اين ميان لقب «ابن الرضا» بخاطر شكوه و جلالت امام رضا (عليه السلام) در ميان مردم شهرت بيشتري داشت و حتي بعد از آن حضرت، مردم امام دهم و يازدهم (عليهما السلام) را نيز با همين لقب بيشتر مي شناختند. امام رضا (عليه السلام) هنگام خطاب به يگانه فرزندش، بيشتر، از كنيه «ابو جعفر» - كه نشانه ي احترام خاصي است - استفاده مي كرد. [2] .

امام محمدتقي (عليه السلام) كه در نوجواني به مقام رفيع امامت نائل شده بود، در سن 25 سالگي و در عنفوان جواني به دستور معتصم عباسي و توسط همسر بي وفايش ام الفضل (دختر مامون) در شهر بغداد به شهادت رسيد.

حضرت جواد (عليه السلام) از همسر ديگرش، سمانه مغربيه، داراي چهار فرزند پسر، به نامهاي: ابوالحسن امام علي النقي (عليه السلام)، ابو احمد موسي مبرقع، ابو احمد حسين و ابو موسي عمران; و چهار فرزند دختر، به نامهاي: فاطمه، خديجه، ام كلثوم و حكيمه بود. [3] حكيمه دختر امام جواد (عليه السلام) همان بانوي با فضيلت و مؤدب است كه در هنگام تولد حضرت مهدي (عليه السلام) در منزل برادر زاده اش امام حسن عسكري (عليه السلام) حضور داشت و به نرجس خاتون ياري مي كرد.