اميرمؤمنان علي عليه السلام گاهي مانند كوهي كه بر خود بلرزد و جواهرات درون خود را بيرون ريزد بر خود مي لرزيد و علوم و دانش او از كاسه ي علمش لبريز مي شد.

اگر كسي بود كه مي توانست درك كند براي او تشريح مي كرد و مي فرمود:



[ صفحه 247]



«حفظ كن و به هر كس مگوي» و اگر نمي توانست درك كند مي فرمود: «اين خبر مربوط به فرزندم قائم عليه السلام است كه بعد از اين مي آيد».

از اين گونه اخبار در كتاب «معاني الاخبار» فراوان نقل شده است.

عبايه اسدي مي گويد: در خدمت اميرالمؤمنين علي عليه السلام بودم كه از ضعف و خستگي به سنگي تكيه داده مي گفت:

لأبنين بمصر منبرا و لأنقضن دمشق حجرا حجرا، و لأخرجن اليهود و النصاري من كل كور العرب و لأسوقن العرب بعصاي هذه. [1] .

اين ها اخباري بود كه از مصر، عرب و فلسطين مي داد. و مي فرمود: عرب را بدين عصا به جلو مي رانم.

گفتم: يا اميرالمؤمنين! مثل اين كه مي فرمايي پس از مرگ زنده مي شوي؟

قال عليه السلام: هيهات يا عبايه! يفعله رجل مني

از اين كلام معلوم مي شود آن شخص نمي توانست رجعت را درك كند. از اين رو، حضرتش بدين صورت بيان فرمود.

در روايت ديگر اصبغ بن نباته گويد:

با أميرالمؤمنين عليه السلام بيرون رفتم. حضرت در بازار به مردم توصيه مي كرد كه كم نفروشند، ربا نخورند، اجحاف و تعدي نكنند، غل و غش در معامله ننمايند و حيله و مكر در فروش نشان ندهند.

آنگاه با هم به پشت دارالاماره رسيديم، حضرت پاي خود را بر زمين زد و فرمود:

أما و الله! اني لأنا الذي تحدث الأرض أخبارها، ثم قال: أو رجل مني.

آگاه باشيد به خدا قسم من آن كسي هستم كه زمين اخبار خود را با



[ صفحه 248]



من گفتگو مي كند، سپس فرمود: يا مردي كه از من و خاندان من است. [2] .

و اين در حالي بود كه منظور حضرت خودش بود چرا كه او نبأ عظيم بود كه از همه ي مجاري آسمان ها و زمين از گذشته و آينده خبر مي داد.

نظير اين اخبار از اميرالمؤمنين، امام صادق و ساير ائمه عليهم السلام بسيار رسيده كه چون شنونده را قابل درك حقايق نمي دانستند سير سخن را عوض مي كردند و منطق خطابي را به صورت اخبار از ديگران بيان مي نمودند.