اين حقيقت را روايتي كه در «كافي» از ابي يحيي صنعاني نقل شده تأييد مي كند، او مي گويد: حضرت امام صادق عليه السلام فرمود:

يا أبايحيي! ان لنا في ليالي الجمعة لشأنا من الشأن.

قال: قلت جعلت فداك! و ما ذلك الشأن؟



[ صفحه 222]



قال: يؤذن لأرواح الأنبياء الموتي و لأرواح الأوصياء الموتي و روح الوصي الذي بين ظهرانيكم، يعرج بها الي السماء حتي توافي عرش ربها فتطوف به اسبوعا و تصلي عند كل قائمة من قوائم العرش ركعتين، ثم ترد الي الأبدان التي كانت فيها فتصبح الأنبياء و الأوصياء قد ملئوا سرورا و يصبح الوصي الذي بين ظهرانيكم و قد زيد في علمه مثل جم الغفير. [1] .

اي ابايحيي! براي ما در شبهاي جمعه شأن و كار خاصي و موقعيتي است

عرض كردم: قربانت شوم! آن چه كاري است؟

فرمود: هر شب جمعه به ارواح انبيا و پيامبران گذشته و ارواح اوصياي آن ها و روح وصيي كه زنده و قائم به امر است اعلام مي شود كه همه اجازه دارند به آسمان ها عروج كنند، در اطراف عرش الهي هفت بار طواف مي نمايند و در كنار هر قائمه از قوائم عرش الهي دو ركعت نماز مي گزارند و سپس به ابدان خودشان - كه در آن بوده اند - برگردند. وقتي صبح مي شود انبيا و اوليا در نهايت سرور و شعف هستند و آن وصيي كه زنده و قام به امر است صبح مي كند در حالي كه علم و دانش فراواني به دست آورده و افزوده بر علم او مي شود.

بدين ترتيب ملاحظه مي شود كه عوالم ديگر نيز عوالم تكاملي است. يعني: همين طور كه كمال نفس در اين نشئه عالم طبع به اطاعت و عبادت است؛ در عوالم پس از مرگ نيز درجات تكاملي است و علم و دانش و بينش آن ها در عالم ارواح به ميزان عبادت و خضوع و خشوع آن ها در ساحت عرش اعظم الهي است.



[ صفحه 223]