يكي از مصاديق علم امام، اطلاع آن ها بر ريگ ها و ريزش آن هاست كه به منزله ي توالد و تناسل جمادات است، در «تفسير مفتاح الجنان» و «مناقب ابن شهر آشوب»، اخباري وارد شده كه حاكي از اين معاني است.

ابن شهر آشوب چنين روايت مي كند: صفوان بن يحيي گويد: امام صادق عليه السلام فرمود:

و الله! لقد أعطينا علم الأولين و الآخرين.

به خدا قسم! خداوند علم اولين و آخرين را به ما افاضه و عنايت فرموده است.



[ صفحه 209]



مردي از شاگردان مكتب جعفري پرسيد: يابن رسول الله! آيا شما علم غيب ميدانيد؟

حضرت فرمود: ويحك! اني لأعلم ما في أصلاب الرجال و أرحام النساء. ويحكم! و سعوا صدوركم و لتصبر أعينكم و لتع قلوبكم فنحن حجه الله في خلقه، و لن يسع ذلك الا صدر كل مؤمن قوي قوته كجبال تهامه الا باذن الله. و الله! لو أردت أن أحصي لكم كم حصاة عليها لأخبرتكم، و ما من يوم و لا ليلة الا و الحصي يلد ايلادا كما يلد هذا الخلق، و الله! لتتباغضون بعدي حتي يأكل بعضكم بعضا. [1] .

واي بر تو! به راستي كه من از آنچه كه در اصلاب پدران و ارحام مادران است آگاهم. سينه هاي خود را از علم و دانش فراخ نمائيد و دل هاي خويش را به نور علم و دانش و بينش روشن گردانيد تا خوب معرفت پيدا كنيد. بدانيد! ما حجت خدا در ميان خلق هستيم و اين حقيقت را جز مردان با ايمان درك نمي كنند، همان كساني كه ايمان نيرومندي داشته باشند كه مانند كوه تهامه راسخ هستند و با هيچ بادي تكان نخورند و تغيير موضع ندهند.

سوگند به خدا! اگر ما بخواهيم به اجازه ي حق و به اذن خداوند عالم ريگ هاي بيابان وسيع تهامه را شماره كنيم و تعداد آن را بگوييم از روي حقيقت و درستي مي توانيم و مي دانيم كه ريگ هاي آن وادي در هر شب و روزي چقدر توالد و تناسل دارند همانند توالد و تناسل خلق. آنگاه فرمود: به خدا قسم! گروهي با ما بغض و عداوت مي ورزند بعد از من كه بعضي از آن ها بعضي ديگر را طعمه قرار خواهند داد.

مؤيد اين گفتار درباره ي آگاهي امام از شماره ي ريگ هاي بيابان، روايت ابي ذر غفاري



[ صفحه 210]



است كه گويد:

در خدمت اميرمؤمنان علي عليه السلام بودم، در يك وادي مي رفتيم كه مورچگان مانند سيل در حركت بودند، اباذر گويد: من از انبوه مورچگان در شگفت شده و گفتم: الله اكبر، جل محصيه؛ بزرگ است شمارنده ي آنها.

اميرمؤمنان علي عليه السلام فرمود:

لا تقل ذلك يا أباذر! و لكن قل: جل باريه، فو الذي صورك اني احصي عددهم و أعلم الذكر منهم و الأنثي باذن الله عزوجل. [2] .

يا اباذر چنين مگو، بلكه بگو: بزرگ است آفريننده ي آن ها، قسم به حق آن كه تو را بدين صورت آفريد! من شماره و عدد اين مورچگان را مي دانم و از مذكر و مؤنث آن ها آگاهم و اين علم به اذن پروردگار است كه به ما افاضه شده است.