در اين كه امام جواد عليه السلام داماد مأمون، خليفه ي عباسي بود هيچ ترديدي نيست. همچنين در اين كه اين زن اولاد نياورده و عقيم بوده است هيچ شكي نيست. بنابراين، بدون ترديد فرزندان امام جواد عليه السلام از زن ديگري بود كه از دودمان عمار ياسر، يا ابوذر غفاري بوده است. ولي در اين مطلب كه آيا مادر آن ها به صورت عقد دايمي بوده، يا منقطعه و يا ام ولد و كنيز در بين مورخان اختلاف نظر است.

اكثر مورخان نوشته اند: امام جواد عليه السلام جز ام فضل زن ديگري نداشته است. از اين اتفاق قول چنين استنباط مي شود كه زن ديگر امام عليه السلام به صورت زن دايمي و عقدي نبوده است.

در روايت ديگري هم نقل شده: امام جواد عليه السلام زن ديگري داشته است.

اين روايت را سيد بن طاووس رحمه الله در «مهج الدعوات» نقل نموده كه: همسر آن حضرت از احفاد عمار ياسر بوده، كه بنا به نقل از ابونصر همداني، كه او هم از حكيمه خاتون دختر امام عليه السلام نقل كرده: مادر فرزندان امام جواد عليه السلام زن دايمي از خاندان عمار ياسر، يا ابوذر غفاري بوده است.

در نتيجه، از كتب انساب چنين استنباط مي شود كه: امام جواد عليه السلام دو زن دايمي و چند كنيز زر خريد در اختيار داشته، ولي فرزندان حضرت از يك زن كه «سمانه» و «ام ولد» ناميده مي شد، به وجود آمده اند، كه زني فاضله، عفيفه، مرضعه، متقيه، با كمال و فضيلت، شوهر دوست و متدينه بوده است.



[ صفحه 452]



از نحوه ي تربيت فرزندان - به خصوص - دختران چنين معلوم مي شود كه زن با كفايت و بانوي عاقله، مربيه، متدينه و علاقه مند به تربيت فرزند بوده است.