در ميان مردم، افرادي هستند كه حق شناس و سپاس گزارند. آن ها براي پيشوايان خود و راهنمايان و رهبراني كه موجب هدايت آن ها شدند درود و تحيت مي فرستند و حق تعليم و تعلم را ادا مي كنند.



[ صفحه 368]



اين مردم هوشيار و بيدار پيوسته در مقام به دست آوردن خشنودي و رضايت خاطر اوليا مي باشند و از كليه ي مواهبي كه به آن ها ارزاني شده و از همه ي نعمي كه متنعم گرديده اند سپاس گزاري مي كنند با آن كه ندانند اين نعمتها از چه راهي در دسترس آن ها قرار داده شده تا چه رسد به آن كه منعم خود را بشناسند، ولي نعمت را دريافته باشند. اگر گروه مردم، حق نشناس و ناسپاس باشند افراد سپاس گزار هم پيدا مي شوند كه در همه ي اعصار بوده اند.

در ميان اصحاب ائمه عليهم السلام نيز مردماني بودند كه روي مباني ديني و عقايد پاك خود در حفظ شئون سيادت مواليان خود به هر قيمتي كه تمام مي شد مراقبت تام داشتند و اگر توفيقي نداشتند به صورت حضوري تقدير نمايند در غياب تقديس و تقدير مي نمودند.

يكي از طرق آن از طريق انجام نماز، روزه، حج، طواف و صدقاتي بوده كه به نام مقدس موالي خود انجام مي دادند و عمل عبادتي را مزيدا لشكره به صورت نيابتي انجام مي دادند.

شيخ كليني رحمه الله از موسي بن العاسم روايت مي كند كه گويد: خدمت امام جواد عليه السلام عرض كردم: من اراده كرده ام كه از طرف شما و پدر بزرگوارت در مكه به نيابت طواف كنم، ولي بعضي گفته اند: براي اوصياي خدا طواف جايز نيست.

حضرت فرمود: برو و طواف كن و به هر اندازه توانستي عمل كن كه جايز است.

راوي گويد: من به مكه مشرف شدم، پس از اعمال واجب خود هر شب براي يكي از اولياي خدا به نيابت طواف مي كردم، سه سال گذشت خدمت امام جواد عليه السلام رسيدم، عرض كردم: با اجازه اي كه فرموديد به نيابت شما و پدر بزرگوارتان طواف كنم، تا توانستم طواف كردم و هر شب مشغول طواف بودم يك روز به نيابت براي حضرت رسول خدا صلي الله عليه و آله، روز ديگر براي حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام، روز ديگر براي



[ صفحه 369]



حضرت علي مرتضي عليه السلام و همچنين تا از طرف شما هر شب و روزي طوافي مخصوص به قصد شما مي نمودم و من ولايت و دوستي آن ها را دين و ايمان خود مي دانم، زيرا اگر آن ها نبودند من به چنين معارفي دست نمي يافتم، هر چه از علم و دين و معنويت دارم از پرتو تعليمات آن هاست.

امام جواد عليه السلام فرمود: اكنون دين تو استوار و محكم گرديد و بدان كه خداوند عبادت هيچ كس را قبول نمي كند مگر به دوستي و مودت آل محمد عليهم السلام.

راوي خبر موسي گويد: به حضرتش عرض كردم: براي مادرت فاطمه ي زهرا عليهاالسلام بسيار طواف كردم.

امام عليه السلام فرمود: از اين اعمال كه تقدير و تقديس از مقام عصمت و طهارت است هر چه مي تواني انجام دهي افضل اعمال است و از آن بهره ي جزيلي خواهي يافت. [1] .

اين يك نوع تقدير و تشكر است كه به نام احساسات ديني از پيشوايان و رهبران روحاني مي شود كه مردم از اين عمل غافل هستند. زيرا اين تقدير و تشكر چنان است كه درياي مواج مغفرت رباني به خروش آمده چند برابر آن را به خود عامل و شاكر باز مي گرداند.