در كتب مختلفه حديث اخبار بسياري از آن حضرت نقل كرده اند كه از آن جمله در كتاب اعلام الدين اين كلمات قصار را نسبت به امام جواد عليه السلام داده است:

111 - الحوائج تطلب بالرجاء و هي تنزل بالقضاء و العافية أحسن عطاء. [1] .

حوايج انسان به اميد مطالبه مي شود و در سايه ي اميدواري انجام مي گيرد و آن با قضاي الهي و خواست او نازل مي گردد و عافيت بهترين عطاي الهي است.

مراد اين است كه آدمي با اميد و كار و كوشش به آرزوهاي مشروع خود مي رسد و از خدا بخواهد تا مقاصدش برآورده شود، ولي در عين حال عافيت و دوري از آرزوها بهترين هديه است.

112 - الايام تهتك لك الأمر عن الأسرار الكامنة. [2] .

روزگار پرده از اسرار پوشيده برايت بر مي دارد.

هر كاري در خفا هم باشد روزي آشكار مي گردد. چيزي پنهان نخواهد ماند، حيله ها، تدبيرها و مكرهاي خلفا و سلاطين و بدانديشي آن ها درباره ي نيكان بالأخره آشكار گرديد. روزگار مشت آن ها را باز كرد و اسرار آن ها را آشكار ساخت.



قرض است كرده هاي تو در نزد روزگار

در هر كدام روز كه باشد ادا كند



خوبي و بدي پنهان نمي ماند، سري در عالم نخواهد بود، كاركنان نيروي معنوي و كارگردانان غير قابل اشاره حسيه جنايت ها و خيانت هاي سري را مكتوم نخواهند گذاشت، همه را روزي آشكار و برملاء خواهند ساخت و نظام اجتماع بر اين است كه حيله و مكر خلق تحت الشعاع حيله و مكر حق گردد (مكروا و مكر الله و الله خير



[ صفحه 367]



الماكرين) [3] ، دست بالاي دست بسياري است، (يد الله فوق أيديهم) [4] .

خون هاي نابحق و جنايت هاي نيمه شب، يا پنهاني و سري همه آشكار شده ولو از حيواني باشد به زبان خود جنايتكار اقرار و اعتراف مي شود و همين سر مرموز نظام احسن عالم است تا خون هاي پاك نفوس بشري مصون و محفوظ بماند.

اين درس علم الاجتماع و بسيار قابل توجه است كه امام نهم عليه السلام دقايق لطايف آن را به مسلمين آموخته و آن ها را به نيكي و احتراز از بدي رهبري فرمود تا بدانند كار بد، خيانت و جنايت هيچ وقت پنهان نخواهد ماند، نكات حساس واقعه ي كربلا را در نظر بگيريد ببينيد چگونه خداوند جزئيات آن فاجعه عظمي را به اقرار و اعتراف دشمن آشكار ساخت.

سطح آموزش و پرورش امام جواد عليه السلام پيشواي جوان ما، روي لطايف روحاني و علم الاجتماع است، امام جواد عليه السلام روي تهذيب نفوس دور مي زند، او مي كوشد در مدت 18 - 17 سال پيشوايي خود مردم را به تكامل اخلاقي سوق دهد و كرايم نفساني را بياموزد و از راه علم و دين و معرفت به توحيد و افاضات پيامبر و ائمه ي معصومين عليهم السلام در مقام تهذيب نفس و مكارم اخلاق برآيند.

113 - من عتب من غير ارتياب أعتب من غير استعتاب. [5] .

هر كس كه ديگري را بدون استحقاق سرزنش كند مورد سرزنش قرار گيرد.