زرقان كه با ابن دواد [1] دوستي و صميميت داشت مي گويد: يك روز ابن ابي دواد از مجلس معتصم بازگشت در حالي كه غمگين بود، علت را جويا شدم گفت:

«امروز آرزو كردم كه كاش بيست سال پيش مرده بودم!»

پرسيدم: «چرا؟»

گفت: «به خاطر آنچه از ابوجعفر - (امام جواد عليه السلام) - در مجلس معتصم بر سرم آمد!»

گفتم: «جريان چيست؟»

گفت: «شخصي به سرقت اعتراف كرد و از خليفه - [معتصم] - خواست با اجراي حد الهي او را پاك سازد. خليفه همه ي فقها را گرد آورد و محمد بن علي - [امام جواد عليه السلام] - را نيز فرا خواند، و از ما پرسيد: «دست دزد از كجا بايد قطع شود؟»

من گفتم: «از مچ دست».

گفت: «دليل آن چيست؟»

گفتم: «چون منظور از دست در آيه ي تيمم «فامسحوا بوجوهكم وايديكم؛ [2] صورت و دست هايتان را مسح كنيد» تا مچ دست است».

گروهي از فقها در اين مطلب با من موافق بودند و مي گفتند دست دزد بايد از مچ قطع شود. ولي گروهي ديگر گفتند لازم است از آرنج قطع شود و چون معتصم دليل آن را پرسيد.



[ صفحه 446]



گفتند: منظور از دست در آيه ي وضو: «فاغسلوا وجوهكم و ايديكم الي المرافق؛ [3] صورت ها و دست هايتان را تا آرنج بشوييد» تا آرنج است».

آنگاه معتصم به محمد بن علي - [امام جواد عليه السلام] - رو كرد و پرسيد: «نظر شما در اين مسأله چيست؟»

گفت: «اينها نظر دادند، مرا معاف بدار».

معتصم اصرار كرد و قسم داد كه بايد نظرتان را بگوييد.

محمد بن علي گفت: «چون قسم دادي نظرم را مي گويم. اينها در اشتباهند؛ زيرا فقط انگشتان [4] دزد بايد قطع شود و بقيه ي دست باقي بماند».

معتصم گفت: «به چه دليل؟»

گفت: «زيرا رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرموده: سجده بر هفت عضو تحقق مي پذيرد، صورت (پيشاني)، دو كف دست، دو سر زانو، و دو پا (دو انگشت بزرگ پا). بنابراين اگر دست دزد از مچ يا آرنج قطع شود دستي براي او نمي ماند تا سجده ي نماز را به جا آورد، و نيز خداي متعال مي فرمايد: «و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احدا؛ [5] هفت عضوي كه سجده بر آنها انجام مي گيرد از آن خداست، پس با خدا هيچ كس را مخوانيد و عبادت نكنيد» [6] و آنچه براي خداست قطع نمي شود».

«ابن ابي دواد» مي گويد: معتصم جواب محمد بن علي را پسنديد و دستور داد انگشتان دزد را قطع كردند (و ما نزد حضار بي آبرو شديم) و من همان جا (از شرمساري و اندوه) آرزوي مرگ كردم... [7] .



[ صفحه 447]