صفوان بن يحيي يكي از ياران با وفاي امام جواد بود و از او و امام رضا (ع) روايت مي كرد و از طرف اين دو بزرگوار وكيل بوده. او در سال 210 در مدينه از دنيا رفت. امام جواد (ع) براي او وسائل غسل و حنوط و كفن فرستاد و دستور داد عموي خود اسماعيل بن موسي بن جعفر بر جنازه ي او نماز بخواند. علامه خويي در رجال خود او را ياد نموده و مي فرمايد: «ثقه، ثقة، عين» و اضافه مي كند: او در هر روز صد و پنجاه ركعت نماز مي خواند و هر سال سه بار زكات مي داد و سه ماه روزه مي گرفت و سه بار به حج مي رفت. اين اعمال طاقت فرسا براي اين بود كه او با عبدالله بن جندب و علي بن نعمان در خانه ي خدا پيمان بسته بودند كه هر كدام زودتر از دنيا رفتند



[ صفحه 374]



نماز و روزه و زكات و حج رفيق زنده را به جا آورد. آن دو نفر قبل از صفوان درگذشتند و از اين رو به پيمان خود وفا مي كرد.

گويند بسيار اهل ورع و پرهيزكاري بود، به حدي كه يكي از همسايگان او در مكه به او دو دينار داد تا در كوفه به كسان او بدهد. صفوان گفت: من شترم را اجاره كرده ام. براي سواري خود و براي چنين كاري بايد از صاحب شتر اجازه بگيرم و مهلت خواست تا اجازه بگيرد و گرفت. سپس قبول كرد. او كتاب هاي زيادي دارد. [1] چه عالي گفته صغير:



اي خوش آن عارف سالك كه ز راه آگاه است

حاصل بندگيش ديدن روي شاه است



گر جهان بيني پس فرق تو با حيوان چيست

چشم انسان همه بيناي جمال الله است



سركويت شده از خون شهيدان دريا

مگر اي جان جهان كوي تو قربانگاه است



خود كه باشي تو كه هر جامه بدوزم از وصف

پيش بالاي تو چون آورم آن كوتاه است



آه اگر لطف توام بدرقه ي ره نشود

كه گهر دارم و صد راهزنم در راه است



گر من از خود نيم آگاه صغيرا غم نيست

بنده ي پير مغانم كه ز من آگاه است