امام جواد عليه السلام با تمام محدوديت هاي موجود ، از طريق نصب وكلا و نمايندگان ، ارتباط خود را با شيعيان حفظ مي كرد. به سراسر قلمرو حكومت خليفه ي عباسي ، كارگزاران و وكلايي را اعزام مي داشت و با فعاليت گسترده ي آنان از تجزيه ي نيروهاي شيعه جلوگيري مي كرد.



[ صفحه 404]



كارگزاران امام عليه السلام در بسياري از استان ها مانند : اهواز ، همدان ، سيستان ، ري ، بصره ، واسط ، بغداد ، و مراكز سنتي شيعه يعني كوفه و مدينه پخش شده بودند.

امام عليه السلام به هواداران خود اجازه مي داد كه به درون دستگاه حكومتي نفوذ كرده ، مناصب حساس را در دست بگيرند.

از اين رو محمد بن اسماعيل بن بزيع و احمد بن حمزه ي قمي ، مقامات والايي در دستگاه حكومتي داشتند.

نوح بن دراج چندي قاضي بغداد و پس از آن قاضي كوفه بود. بعضي ديگر از شيعيان مانند حسن بن عبدالله نيشابوري حاكم بست [1] و سيستان شد و حكم بن عليا اسدي به حكومت بحرين رسيد و هر دو نفر به امام جواد عليه السلام خمس مي پرداختند كه حاكي از وابستگي پنهاني آنان به امام نهم عليه السلام است.

علي بن اسباط در ديدار با آن حضرت به دقت قيافه ي امام عليه السلام را نگريست تا آن را به ذهن بسپارد و در بازگشت به بصره براي پيروان امام عليه السلام بيان كند. اين نشان مي دهد كه امام عليه السلام در آنجا هم پيروان و ارادتمنداني داشته است.

مي گويند : در آن زمان ، گسترش نفوذ تشيع در مصر بر اثر هجرت بسياري از محدثان كوفه همچون : محمد بن اشعث ، احمد بن سهل ، حسين بن علي مصري و اسماعيل بن موسي الكاظم به مصر و فعاليت آنان در آن سرزمين بوده است.

مرحوم كليني رحمه الله نقل مي كند كه : حضرت جواد عليه السلام بنا به درخواست يكي از شيعيان بست و سيستان ، طي نامه يي به والي اين منطقه سفارش كرد كه در اخذ ماليات بر او سخت نگيرد و تا آن زمان كه بر سر كار است او را از پرداخت خراج معاف خواهد كرد. علاوه بر اين دستور داد براي وي مستمري هم تعيين كند [2] .



[ صفحه 405]