حضرت جواد عليه السلام در برابر فرقه هايي كه در آن دوران وجود داشتند ، شيعيان خود را از اين نظر كه اين فرقه ها چه مواضعي در مقابل آنان به خود گرفته اند ، راهنمايي مي كرد. يكي از اين فرقه ها ، اهل حديثند كه مجسمي مذهب بوده و خدا را جسم مي پنداشتند. امام عليه السلام درباره ي آنان به شيعيان مي فرمود كه ، اجازه ندارند پشت سر كسي كه خدا را جسم مي داند نماز گزارده و به او زكات بپردازند.



[ صفحه 412]



واقفيه ، يكي ديگر از فرقه هاي موجود انشعابي از شيعه در زمان حضرت جواد عليه السلام بود كه به صورت مشكلي در مقابل شيعيان مطرح مي شد. آنان كساني بودند كه پس از شهادت امام كاظم عليه السلام بر آن حضرت توقف كرده و امامت فرزندش علي بن موسي الرضا عليه السلام را قبول نكردند. وقتي از حضرت جواد عليه السلام درباره ي خواندن نماز پشت سر واقفي مذهبان سؤال شد ، آن حضرت ، شيعيان خود را از اين كار نهي كرد.

زيديه هم فرقه ي انشعابي ديگري از شيعه بود كه قبلا در فصل زندگاني امام صادق عليه السلام مطالبي درباره ي آنها و مواضعشان نسبت به امامان عليهم السلام گفتيم.

دشمني زيديه با اماميه و طعن آنها بر امامان عليهم السلام سبب موضع گيري تند ائمه در برابر آنها شد. چنان كه در روايتي از امام جواد عليه السلام واقفيه و زيديه مصداق آيه : «وجوه يومئذ خاشعة عاملة ناصبة» خوانده شده و در رديف ناصبي ها قرار گرفتند. غلات هم به سبب آنكه در بدنام كردن شيعه سهم بسزايي داشتند ، موجب تنفر امامان شدند و خطر اينها براي شيعيان بسيار جدي بود ؛ زيرا آنها به نام امامان ، روايايت را جعل كرده و بدين وسيله شيعيان را كه پيرو ائمه بودند ، به انحراف مي كشاندند.

حضرت جواد عليه السلام درباره ي ابوالخطاب كه از سران غلات بود ، فرمود :

لعنت خدا بر ابوالخطاب و اصحاب او و كساني كه درباره ي لعن بر او توقف كرده يا ترديد دارند.

آن گاه امام عليه السلام به ابوالغمر جعفر بن واقد و هاشم بن ابي هاشم اشاره كرد و پس از تذكر درباره ي بهره گيري آنها از ائمه عليهم السلام به منظور بهره كشي از مردم ، آنان را در رديف ابوالخطاب قرار داد.

حتي امام عليه السلام به اسحاق انباري فرمود :

دو تن از غلات به نام هاي ابوالمهري و ابن ابي الزرقاء [1] به هر طريقي كه هست بايد كشته شوند.

اسحاق انباري در صدد اجراي دستور امام عليه السلام بود ، ولي آن دو از دستور امام عليه السلام مطلع شده و خود را از ديد اسحاق مخفي كردند. دليل اين تصميم امام ، نقش بسيار حساس غلات در منحرف ساختن شيعيان بوده است [2] .



[ صفحه 413]