بازگشت

عبدالرحمن بن ابي نجوان


نام اصلي وي عمروبن مسلم و از مواليان قبيله تميم بود و در شهر كوفه مي زيست و از ياران امام رضا عليه السّلام به شمار مي رفت، پدرش در رديف پيروان امام صادق عليه السّلام بود. او نزد شيعيان كوفه از اعتبار ويژه اي برخوردار بود و از صفوان بن يحيي و محمد بن سنان و افراد مشهور ديگري مانند صفوان بن مهران شتردار و عبدالله بن بكير وابي بصير روايت دارد و افرادي چون حسين بن سعيد اهوازي و ايوب بن نوح و ابراهيم بن هاشم و محمد بن ابي عمير از او روايت كرده اند و كتابي به نام «البيع والشراء» از وي به جا مانده است.

شواهد ياد شده دليل روشني بر اهميت و اعتبار اوست و به نظر مي رسد كه مسؤوليت حساسي نيز به عهده داشته است كه انتخاب نام مستعار عبدالرحمن را براي وي ضروري مي نموده است، زيرا نام مستعار در فعاليتهاي پنهاني و در رويارويي با دولت و منحرفان كاربرد داشته است.

جز اين چهره هاي مشخص كه ذكرش گذشت، كسان درخور توجه ديگري نيز از پيروان امام جواد عليه السّلام در كوفه مي زيستند كه شرفياب شدن به حضور امام خود بهترين گواه برجسته بودن آنان است. اما از آنجا كه موقعيت آنها در شهر كوفه و پيوند آنان با صفوان و ابن سنان، نمايندگان امام، از ديد ما پنهان است و يا آگاهيهاي كافي پيرامون آنها به چشم نمي خورد، از اين رو نتوانستيم آنها را جزو نيروهاي مركزي به شمار آوريم، لذا ياد آنان را در پايان بحث قرار داديم.

1ـ مروك بن عبيد بن سالم بن ابي حفصه

نام اصلي وي «صالح» است. او فروشنده مرواريد بود و از پيروان امام جواد عليه السّلام به شمار مي رفت و از بستگان نشيط بن صالح خدمتگزار امام موسي كاظم عليه السّلام بود و نزد شيعيان فردي مورد اعتماد شناخته مي شد. برخي از شيعيان او را مولي دانسته و از مواليان عمار بن مبارك عجلي ذكر كرده اند.

از فعاليتها و محل سكونت ابن عبيد اطلاع كافي در دست نيست، اما از آنجا كه وي از افرادي مانند ابراهيم بن ابي بلاد وعلي بن حسن بن ابي فضال و احمد بن نضر و عبدالرحمن بن ابي حماد (كه در كوفه مي زيستند) و منصور بن عباس و يعقوب بن يزيد (كه در بغداد زندگي مي كردند) روايت كرده است، به نظر مي رسد كه ابن عبيد يا در يكي از دو شهر كوفه و بغداد به سر مي برده و يا مسؤوليتهايي در يكي از اين دو شهر داشته است و يا احتمالاً به خاطر فروش مرواريد به يكي از اين دو شهر رفت و آمد مي كرده است. و اما اين كه وي به چه منظور نام مستعار انتخاب كرده و يا در صنف فروشندگان مرواريد چه نقشي داشته است، اطلاعي در دست نيست.

2ـ موسي بن عمربن بزيع

وي از اصحاب امام جواد و سپس امام هادي عليهماالسلام بود و نزد شيعيان فردي مورد اعتماد شناخته مي شده است موسي از موالي منصور خليفه عباسي و عموزاده محمد بن اسماعيل بن بزيع بود.

3ـ احمد بن عبدالله كوفي از اصحاب امام جواد عليه السلام.

4ـ ابوسكينه كوفي از اصحاب امام جواد عليه السلام