شهر كوفه در تاريخ خونبار شيعه جايگاهي ويژه دارد و مردم آن سامان با همه نكوهشهايي كه شده اند بيش از تمام مناطق شيعه نشين به نهضتهاي علويان پيوسته اند. آنان تا نيمه اول قرن سوم هجري به مثابه هسته قيام و تكيه گاه جنبشهاي علويان نقشي مهم ايفا كردند و قيامهاي نيرومندي را تدارك ديدند. دوستداران امامان شيعه بيش از همه جا در آن شهر تمركز داشتند و جمعيتي انبوه داشتند به طوري كه اين شهر به عنوان شهر شيعه شناخته مي شد. شدت علاقه مردم به امامان به حدودي بود كه به عنوان مثال امام باقر عليه السّلام را پيامبر كوفه و امام مردم عراق مي گفتند و مردم عراق را شيفتگان امام باقر عليه السّلام مي دانستند و نيز بيشترين اصحاب امامان از مردم كوفه بودند و يا اصالت كوفي داشتند. در دوره امام صادق عليه السّلام گروه بسياري از راويان حديث كه اهل كوفه بودند از آن حضرت روايت كرده اند و در ضمن شهر كوفه در شمار مراكز مهم نقل حديث بود و محدثان آن مشرب كوفي (عراقي) را كه گرايش شيعي داشت، بر جاي گذاشتند كه راويان نخست آن بيشتر از امام علي عليه السّلام و يارانش مانند: معاذ بن جبل، ابي مسعود انصاري، عبدالله بن مسعود، عبدالله بن عباس، جابر بن عبدالله انصاري و حذيفة بن يمان روايت كرده اند.

علاوه بر اين، شهر كوفه تا پايان دوره خلافت امويان مركز سياسي و اداري سرزمينهاي شرقي خلافت امويان (از آذربايجان تا خراسان و ماوراء النهر و رودخانه سند) بود و ماموران اداري و نيروي پادگانهاي آن مناطق از اين شهر تأمين مي گرديد. بنابراين بيشتر گسيل شدگان به اين شهرها از پرورش يافتگان شهر كوفه بودند. در كنار اين نيروها، افراد و يا قبايل تبعيدي و فراري از شيعيان كوفه نيز وجود داشتند كه پس از روي كار آمدن زياد بن ابيه در كوفه، و ناكامي قيامهاي مختار و عبدالرحمن بن اشعث و زيد بن علي عليه السّلام در اين شهر، از كوفه رانده و يا متواري شدند. اينان حديث شيعه را بازگو مي كردند و خود سهم بسزايي در گسترش تشيع در آن مناطق داشتند. از اين رو رشد و شكوفايي انديشه شيعه در ايران تا ماوراء النهر و رودخانه سند، مديون تلاش شيعيان كوفه بود.

با اين همه، بدون شك شيعيان كوفه در تلاشها و فعاليتهايشان از راهنماييهاي امامان بي بهره نبودند، اگر چه آن معصومان پس از شهادت امام حسين عليه السّلام به ظاهر ديگر بار به قيامهاي اين شهر توجهي نشان ندادند اما با خواص از شيفتگان ارتباط داشتند و براي سرو سامان دادن به فعاليتهاي پيروان اهل بيت نمايندگاني داشتند كه هر يك در جاي خود اهميت ويژه اي دارد. چهره برجسته شيعيان كوفه در دوره امامت امام رضا و امام جواد عليهماالسلام «صفوان بن يحيي» بود كه تا سال 210 ه.ق زندگي كرد.