بغداد هنوز بر زخم هاي جنگ داخلي خانمان براندازش، نگاهي التيام بخش نيفكنده است. اين جا و آن جا آثار بر جاي مانده از آتش زدن كاخ ها و محله ها - به ويژه در چشم رهگذران پل «رصافه» - ديده مي شود.

هنگامي كه خورشيد پيكره ي خضاب آگين خود را، پنهاني، در فرودست ترين چشمه ي غروب شستشو مي دهد، بغداد شهري هراس انگيز مي نمايد. شب، نيلگون حله ي خويش را بر سر و روي شهر مي گستراند. مهتاب دلمرده، پا به پاي اشباح رقصان، پاي كوبان است.

دسترنج محرومان به يغما مي رود. روي غيرتمندان از تپانچه ي بيداد سياه گشته؛ ناموس مردمان را مقابل چشمشان به تاراج مي برند. دوشيزگان، بازيچه ي عشرت شده اند. گزمگان ناتوانند. كسي را ياراي مقاومت نيست.

روزها بل هفته ها از جلوس مأمون در بغداد مي گذرد، اما جاي جاي شهر آشوب زده است. بيشترين تلاش خليفه، معطوف دستگيري عموي خويش است. عم و شورشياني كه وي را در مدعاي جنجال برانگيز خلافت ياري رساندند.

شب ها دزدان بسان اشباح چابك، كوي و برزن را درمي نوردند. سارقاني زيردست، كه برخي از آنان خمارآلوده ي بنگ و حشيشند؛ مخدري كه فيل را از پاي درمي آورد.

چون سپيده مي دمد، بغداد بيدار مي شود. دزدان، به ظاهرفريبي، لباس پاره ي گدايان بر تن مي كنند. سارقاني ديگر، خرقه و تن پوش صوفيان و دراويش بر خويش راست مي دارند. صد هزار يا بيشتر از چنين مردمان، در بغداد - اين پايتخت شرق - تبهكاري پيشه كرده اند. گزمگان همچنين در جست وجوي ابن شكله (عموي خليفه) هستند. ضايعه ي ربودن دختران هر روز افزون مي شود.



[ صفحه 7]



زياده از دويست سال از هجرت مي گذرد. بغداد به وضع موجود خو گرفته است. خليفه اي كه برادرش (امين) را كشته است. عزم آن دارد كه به شهر آرامش بخشد. كشتي هاي اسلامي به سوي جزاير سيسيل رهسپارند، اما كارگزاران نوكيسه ي كوفه، بصره، و حجاز و ماوراءالنهر، فرمان و دستخط حكمراني خود را درمي يابند. صدها مهندس و معمار، بر كناره ي دجله، عمارات و كاخ هاي تازه بنا مي كنند؟ [1] .

قايق هاي بادباني، آب هاي گل آلود را شكافته، به سوي بصره روانند. نخل ها در امتداد رود، بسان مژگان ماتم افزاي پري غمگيني به چشم مي آيند. نخلهاي سوخته، اين چشم انداز اندوهگنانه را رقت بارتر مي نمايند... اما رفته رفته، روزگار سير طبيعي خويش بازمي جويد و چرخ فلك، دوران از سر مي گيرد. جنبش و غلغله، همهمه اي به بازارها افكنده است. آري زشت يا زيبا، تلاش از پي معاش.

بازار طلافروشان، رونويسان، كنيزروشان رونقي تازه يافته است. [2] .

پس از فتواي قاضي القضات (يحيي بن اكثم)، بازار فروش پسركان معمول و مقبول خاص و عام گشته است. [3] .

هر از گاهي مأمون سران لشكرش را همراه مي كند و از بهر شكار، بغداد را ترك مي گويد، تا رعب و وحشت در دل دشمنان و هر كسي كه مخالف امر او است، بيفكند. هر روز كه سر به دامان شب مي نهد، كثيري از دشمنان وي سر طاعت و تسليم بر خاك مذلت او مي نهند.

ستاره ي اقبال فارسي دانان خوش مي درخشد. روزگار، روزگار ترجمه است. ترجمه، معدن طلا، كان بهره وري و نردبان پيشرفت و عظمت است. [4] .

در چنين روزگاري، پسري گندمگون در شهر مدينه زندگي مي كند؛ پسري كه نامش محمد است. پروردگار در خردسالي خردورزي و دانشوري را به وي ارزاني داشته است. اين پسر كه هنوز نه بهار از زندگاني اش مي گذرد، كيست؟



[ صفحه 8]