بازگشت

حسين بن سعيد اهوازي


وي محدث و فقيه بزرگوار و دانشمند عاليقدر بود كه در كتب رجال شيعه، به عنوان يكي از مفاخر رجال حديث و شاگردان موثق و مورد احترام سه تن از ائمه ي اطهار (ع) شمرده شده است و همه جا به نيكي و عظمت و عدالت و وثاقت و داراي تاليفات ارزنده از او ياد شده است.

از تحقيقات و بررسي ها پيرامون حال حسين بن سعيد به اين نتيجه مي رسيم كه او و برادرش حسن، از لحاظ قداست نفس، ديانت، قدرت حفظ حديث، صحت ضبط و مقام علمي در نيمه ي اول سده ي سوم هجري در ميان كليه ي فقهاء و محدثين شيعه از همه مشهورتر و نامدارتر مي باشد.

براي شناخت او نخست نگاهي به كتاب با عظمت و مقام علمي حسين بن سعيد «رجال برقي» كه قديم ترين كتاب رجال شيعه است كه از دست تطاول ايام مصون مانده، مي افكنيم، برقي



[ صفحه 79]



حسين بن سعيد را از شاگردان و راويان دو امام معصومم يعني امام رضا (ع) و امام جواد (ع) به شمار آورده است [1] .

«ابن نديم» در كتاب مشهور خود «فهرست» ضمن شمارش مؤلفان شيعه از هر دو برادر نام برده مي نويسد: «حسن و حسين اهوازي، فرزندان سعيد، از مردم كوفه و هر دو برادر از اصحاب امام هشتم بوده اند دانش اين دو برادر در زمان خود از هر دانشمند ديگري در فقه و آثار و مناقب و ساير علوم وسيع تر بود، و با امام محمد تقي (ع) نيز مصاحبت داشتند [2] .

مرحوم «شيخ طوسي» او از امام رضا و امام جواد و امام هادي عليهم السلام روايت مي كند. او از مردم كوفه بود ولي بعد با برادرش حسن به اهواز منتقل شد و از آنجا به قم انتقال يافت.

«نجاشي» در كتاب رجال خود، درباره ي حسين بن سعيد اين دانشمند بلند پايه به خصوص ارزش كتاب هاي ذيقيمت او به تفصيل سخن گفته است به طوري كه درباره كمتر دانشمندي از قدماء بدان گونه سخن رانده است.

در تاليف و تصنيف سي جلد كتاب كه از او به يادگار مانده است، برادرش با وي همكاري مي كرده است، ولي كتاب ها تنها به او منسوب شده است مرحوم ما مقاني «حاج شيخ عبدالله» در رجال خود ضمن آنكه حسين بن سعيد را راوي موثق اعلام مي كند، حسين بن سعيد مي گويد:



[ صفحه 80]



مجلسي اول [3] گفته است: معمول علماي شيعه اين بوده كه بر وفق روايت و كتاب هاي او عمل كنند، بنابراين هر اتفاق كلمه بر عمل به روايات او نشده، ولي آنچه مشهور است اين است كه عموم علماي شيعه درباره او و اخبارش اتفاق نظر دارند [4] .


پاورقي

[1] رجال برقي ص 54 - رجال كشي ص 461.

[2] فهرست ابن نديم ص 324 - و ترجمه فارسي ص 406.

[3] علامه مجلسي اول ملا محمد تقي اصفهاني متوفي به سال (1070 هجري) و پسرش علامه مجلسي دوم ملا محمد باقر متوفي به سال (1110 هجري) هر دو از مفاخر دانشمندان شيعه به شمار مي روند. خدمات ارزنده ي اين پدر و پسر به مذهب شيعه و رواج مذهب اهل بيت عصمت و طهارت چنان درخشان و بي نظير است كه نيازي به توضيح ندارد.

[4] تنقيح المقال ص 328.