بازگشت

انتقال پايتخت به سامراء


ترك ها همه مسلمان بودند و زبان عربي آموخته بودند و نسبت به اسلام وفادار بودند، اما چون از آغاز ورود آن ها به عاصمه ي تمدن اسلامي تا قدرت يافتنشان فاصله ي زيادي نبود به معارف و آداب و تمدن اسلامي آشنايي زيادي نداشتند و خلق و خوي اسلامي نيافته بودند، برخلاف ايرانيان كه هم سابقه ي تمدن داشتند و هم علاقمندانه معارف و آداب اسلامي را آموخته بودند، و خلق و خوي اسلامي داشتند و خود پيش قدم خدمت گزاران اسلامي به شمار مي رفتند. در مدتي كه ايرانيان زمام امور را در دست داشتند عامه ي مسلمين راضي بودند اما ترك ها در مدت نفوذ و در دست گرفتن قدرت، آنچنان وحشيانه رفتار كردند كه عامه ي مردم را ناراضي و خشمگين ساختند.

سربازان ترك هنگامي كه بر اسب هاي خود سوار مي شدند و در خيابان ها و كوچه هاي بغداد به جولان مي پرداختند ملاحظه نمي كردند كه انساني هم در جلو راه آن ها هست، بسيار اتفاق مي افتاد كه زنان و كودكان و پيران سال خورده، و افراد عاجز در زير دست و پاي اسب هاي آنها لگدمال مي شدند. مردم آنچنان به



[ صفحه 52]



ستوه آمدند كه از معتصم تقاضا كردند پايتخت را از بغداد به جاي ديگر منتقل كند.

مردم در تقاضاي خود يادآوري كردند كه اگر مركز را منتقل نكند با او خواهند جنگيد، معتصم گفت: با چه نيرويي مي توانند با من بجنگند من هشتاد هزار سرباز مسلح آماده دارم، گفتند: با تيرهاي شب يعني نفرين هاي نيمه شب به جنگ تو خواهيم آمد و از اين رو، پايتخت از «بغداد» به «سامراء» منتقل شد.

مورخان علت انتخاب سامراء را براي پايتختي چنين نقل كرده اند كه روزي معتصم به عنوان صيد كردن گردش مي كرد تا به سرزمين سامراء رسيد، سه روز در آن مكان اقامت گزيد، در اين ايام اشتهاي خود را به طعام زيادتر ديد.

از عادت هميشگي دانست اين از تأثير آب و هواي آن جاست، لذا تصميم گرفت آن مكان را خريداري كند، در آن زمان سامراء از آن مسيحيان بود، از اهالي آنجا سؤال كرد اين زمين چه نام دارد؟ گفتند: سامراء.

معتصم پرسيد: سامراء يعني چه؟ [1] .

گفتند: در كتاب هاي خود خوانده ايم كه اينجا شهر سام بن نوح بوده است [2] .



[ صفحه 53]



معتصم آن سرزمين را به چهار هزار دينار خريداري نمود و قسمتي از آن را براي بناي قصر خود اختيار كرد و آن مكان معروف به «وزيريه» گشت.

سپس كارشناسان و معماران را طلبيد و دستور ساختمان شهر سامراء را صادر كرد و باغات فراوان با انواع درختان ميوه احداث نمود، و براي اتراك مكان جداگانه بنا كردند تا مردم شهر را اذيت نكنند، بازارهاي متعدد بنا كردند و اجناس مختلف از سراسر مملكت به آنجا منتقل شد و مردم از اطراف و اكناف به قصد خريد به آنجا مي آمدند از آن زمان تاكنون سامراء به همين نام باقي است و به مناسبت آنكه قبر مطهر امام هادي و امام حسن عسكري عليهماالسلام در اين شهر واقع است مورد توجه شيعيان جهان نيز مي باشد.


پاورقي

[1] صاحب قاموس مي نويسد: وقتي معتصم بناي سامرا را شروع كرد اين مطلب بر لشگر او ثقيل آمد و چون تمام گشت و به آنجا منتقل شدند هر كدام از ديدن آن مكان خوشحال شدند، از اين جهت «سر من رأي» ناميده شد (تتمه المنتهي ص 299).

[2] مروج الذهب ج 3 ص 466.