او مالك و شهريار روز جزا، حساب گر مخلوقات پاداش دهنده آنان است، چون رحيم است، فراهم آورنده روز جزاست، چون رحمن او است، بنابراين مالك آن روزيست كه بروز نشانه هاي بزرگواري، جلال ذوالجلالش در منظره مردم بدون پرده ها، سبب ها هويدا گردد در آن روز رستاخيز تمام افراد بشر را كه در دل خاك نهفته اند! در يك عرصه براي حساب آن نعمتهاي بي شمار كه به مردم بخشايش فرموده است، پاداش مي دهند، بنا به دستور رسولان، پيامبران نعمتهاي يزداني را چگونه به كار بردند چه سود و زياني از آن بردند، به روش كار خود چه نتيجه گرفتند، بر طبق عدل و داد به آنان رفتار خواهد شد؟ اياك نستعين: نيز بدل و زبان از تو ياري و كمك مي خواهيم، در تمام امور زندگاني و آخرت خود ياري مي طلبيم، زيرا تمام حوادث دو جهان به تدبير تو است، تمام امور به امر تو جاري و ساري است، تمام چيزها زير فرمان تو قرار دارند. پس همراهي فرما ما را به اينكه «اهدنا الصراط المستقيم» راهنمائي فرما تو ما را به راه راست تا ما را به رضاي تو رساند، به مقام نزديك تو كشاند به خوشي و كامراني دو جهاني برساند، به ما روشنائي بخش، پيامبري كه براي راهنمائي بني آدم فرستادي درست بشناسيم، جانشينان او را كه به عقيده شيعه دوازده امام اند شناخته آنچه از قانون هاي آسماني براي خوش بختي انسان آورده اند باور داريم، همه به سوي كمال آدميت برويم تا به كمال برسيم، هرگاه راه ها، دستورهاي آسماني را باور نداشته باشيم، آنها را انجام ندهيم آنگاه راه راست را نپيموده ايم. از پرودگار درخواست مي نمائيم «صراط الذين انعمت عليهم» راه شناسي آن مردمي كه توفيق دين



[ صفحه 134]



داري به آنان بخشيده اي «و من يطع الله و الرسول فاولئك مع الذين انعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئك رفيقا» روز رستاخيز ثابت است والله مالك و صاحب روز جزاست، بندگان خدا به دل و زبان اعتقاد به روز قيامت دارند «اياك نعبد» يعني اطاعت و فرمان برداري ما براي پرودگار است. بجز پروردگار پيروي نداريم، در هنگام عبادت دل هاي خود را به تو مشغول مي سازيم، جز تو همه را از دل بيرون مي ريزيم، فروتني، كوچكي؛ خواري ما براي حضرت تو است، آن كسي را كه امر فرموديد اطاعت نمائيم و مخالفتي نكنيم او را باور داريم چه مخالفت و سرپيچي از فرستادگان خدا مخالفت با پروردگار است كه آنان «غير المغضوب عليهم» آني مورد خشم تو نبوده و نخواهد بود؛ چه آنان هميشه يكتاپرست بودند؛ هرگز مشرك نشدند! فرزندي براي يزدان نخواستند «مانند يهود - نصاري و ساير ملل ديگر» از اين جهت مورد خشم تو قرار نگرفتند «و لا الضالين» و آني گمراه نبودند، اين گونه مردم هميشه پاك بودند و در اصول و فروع و علم و عمل اشتباه نكردند بنا به آراء و معتقدات مذهبي آنان چهارده معصوم اند خداوندا! راهنماي ما باش تا مردم پاك را بشناسيم؛ از اشتباه و گناه دور گرديم: پاكان راه راست را پيشه قرار دادند، چون پاك آمدند، پاك رفتند، در كردار و گفتار و پندار درست بودند. ما را هم به راه راست رهبري فرما قانون آسماني را اجرا سازيم؛ در راه راست برويم از گزند اشتباه و گناه دور گرديم.

عطار مي فرمايد:



ز كنه ذات او كس را نشان نيست

ز هر چيزي كه گوئي اين و آن نيست



[ صفحه 135]



اگر چه جان ما پي مي برد راه

ولي از كنه او كي گردد آگاه