بر خردمندان پوشيده نيست، كوشش و زحمت در برخي از



[ صفحه 129]



جانوران اثرها دارد، ارزش آنها پس از رياضت از اندك به هزار مي رسد، پس آدمي كه اشرف مخلوقات است، شايسته تر از جانوران به رياضت است، در او اثرها كند! آن شخص مرتاض را از پستي و خواري به مقام بزرگ رساند، از حد ولايت ملكي بگذراند! به عالم قدس رساند! اگر فرشته را با كمال قدس از مقام معين تجاوز نيست! مگر نتيجه آب و خاك را كه پايانش حضرت پاك است: و ان الي ربك المنتهي: ايشان را در هيچ مقام و مقامي نه بلكه در هر دو جهان دلهاي ايشان را آرام نه چنانكه گفته اند: السكوت علي قلوب اوليائه:



من گنگ خوابديده و عالم تمام كر

من عاجزم ز گفتن و خلق از شنيدنش



هوشمندان را روشن است. ناتوان را بتوانا. عاجز را به قادر، بي نوا را به دارا، بنده را به خداوند هيچ راهي نيكوتر از بندگي، خوب تر سرافكندگي نيست! سعدي مي فرمايد:



عابد و زاهد و صوفي همه طفلان رهند

مرد اگر هست به جز عالم رباني نيست