ايمان به خدا و روز آخرت، ثواب و مجازات، بهشت و دوزخ اساس درمان رواني است. اين اصول را يا از راه تقليد و شنيدن دارد يا از راه جستجو و تحقيق و برهان يا از راه كشف و برهان بداند و به كار بندد ترس كه از روي تقليد و ايمان كوركورانه باشد مانند ترس كودك از مار است كه مادر شنيده كه مار مي گزد و مي كشد! اين گونه شنيدني ها در ذهن نيرو گيرد و هرگاه بيند كه پدر و مادر فرار مي كنند و از ديدن آن گريزانند او هم پيروي از آنان مي كند. ترس كه از ايمان تحقيقي باشد مانند ترس خردمندان و هوشمندان است كه آنچه را كه عقل حكم مي كند كه زيان دارد و به هلاكت رساند و نيرو گيرد از نزديك شدن پايه هاي ترس به احساس انساني به وسيله بسياري ذكر و انديشه در آن، ترسي كه از كشف و شهود باشد جامع ترين فضيلت هاي پر بيم است همه شهوت ها و رغبت ها را در نهان خانه دل مي سوزاند و همه چيز را فراموش مي كند. براي با ايمان چيزي باقي نخواهد گذاشت جز آنچه را كه از آن بيم دارد كوشش دارد كه از آن ترس رهايي يابد اين حالات هم مرتبه هايي دارد، چون كسي آتش دوزخ برايش كشف شده باشد ترسش به اندازه آن نيست كه



[ صفحه 224]



از عذاب دوري از خدا را به كشف و شهود ديده باشد.