سوي اعلاي آنها شبيه «عوالم مثال» است و آن «عالم مثال» محيط به آن است «نفوس مجرده» و پائين تر آن با يك احاطه لطيفي كه مانند احاطه اجسام پست تر بعضي به بعضي ديگر نيست آن عوالم بسياري است كه بعضي بالاي بعضي و محيط به آن است تا برسد به لطيف ترين عوالم كه در لطافت شبيه است. به عوالم «نفوس مجرده» از ماده و مقدار عقل اول و همين جور تا برسد به «عقل اول» و «نور اول» و او نزديكترين همه مخلوقات به خدا است محيط به همه است با فراگرفتن عقل و محيط به او تنها خداست. ولي فراگرفتنش مانند ساير فراگرفتن ها



[ صفحه 185]



نيست آري فراگرفتن عقل اول شبيه به فراگرفتن اوست از فراگرفتن ديگري به مرتبه پائين تر از خود، اين ترتيب كلي به طور خلاصه دلالت مي كند از كلمات امامان ما كه در بعضي از دعاها و خطابه ها كه از ايشان تراوش كرده اين معاني دقيق بيان شده است از جمله آنها است كه اميرمؤمنان علي عليه السلام فرمود.

«درباره بيان عوالم، خطبه مولا را از مشهورترين خطابه ها دانند» و كل شيئي منها لشيئي محيط و المحيط بما احاطه منه الله الواحد الاحد يعني هر چيزي از آن به چيزي فراگرفته است و محيط به آن فراگرفته خداوند فرد يگانه مي باشد.