توحيد كامل در عبادت ممكن نشود مگر به اينكه بندگان را به ديگري توجه نباشد زيرا نفس ناچارست كه به هر چه ميل نمايد فروتني كند، پس يكتاپرستي در عبادت پاك نگردد! ديگر اينكه فعل را به صيغ متكلم مع الغير آوردن از راه ادب است اينكه خود را شخصا شايسته مقام بندگي نشمارد، چه بندگي صفت مشتركه است در تمام ماسوي، انفراد و اختصاص سببي ندارد و از راه تشرف است با پيوست ساختن عبادت خويش به عبادت بندگان صالح خدا و درخواست توجه از او به يادآوري خاصان الهي به همراه خود و دوري از ادعاي گزافه گوئي از راه برتري عبادت هاي مخلصين به عبادت خود، دعواي اخلاص آنانكه بيشتر از خودش مخلص اند، آنگاه در عبادت و اخلاص خود صادق خواهد بود! ديگر اينكه در اين آيه شريفه از غايب به مخاطب توجه كردن گويا اشاره به اين مطلب است كه شايسته است گوينده اين نامها از جهان دور به عالم نزديك توجه نمايد از غيبت به حضور نظر كند گوئي خدا را با دل خود بيند و در حضورش گويد: اياك نعبد و اياك نستعين



[ صفحه 177]