حبيب بن اوس طايي، شاعري نغز گفتار و شيرين بيان بود و در مدح اهل بيت اشعار بسياري سروده است شيعه اي پاكنهاد است. چه حماسه هاي قهرماني و سرودهاي روشنگري كه او تهيه كرد. ابوتمام اشعار بسياري از شعراي عرب را از حفظ داشت و اشعارش آن قدر زيبا و جالب بود كه حتي دشمناني كه از او به خاطر افكار و انديشه هايش در رنج بودند، آن اشعار را دوست مي داشتند، و بسياري از شعرهاي او را از بر داشتند و يادداشت مي كردند. ابوتمام در سال 231 در شهر موصل بدرود زندگي گفت و بر مزار او قبه اي نهاده اند.

در تاريخ ادبيات نگاشته اند [1] كه او از بهترين شعراي دوران عباسيان بوده است، به طوري كه نوشته اند: از لحاظ محكمي شعر و پرمعنايي و عمق آن، ابوتمام اول و بحتري دوم و متنبي سومين است، او پايه گذار شعر نوي در ادبيات عرب بوده كه حتي برخي معتقدند، ابوالعلاء و متنبي در شعر از مكتب او پيروي مي كرده اند. ابوتمام تنها شاعري نغز



[ صفحه 467]



گفتار نبود، بلكه حكيمي دانشمند، عالم، محدث و فردي مبارز و مجاهد به شمار مي رفت و اين كمالات بيشتر از افاضات حضرت امام جواد عليه السلام شامل حال او شده بود. جاحظ برخي از احاديث خود را در كتاب «حيوان» از ابوتمام نقل كرده و گفته كه او از رؤساي رافضه بوده است، گويند چهارده هزار ارجوزه عرب را از حفظ داشته غير از قصيده و غزل و قطعات كه همه را از بر مي خوانده است. در زمان واثق خليفه ي عباسي بود كه در شهر موصل از دنيا رفت. ابن خلكان درباره ي او گفته: «قيل انه يحفظ اربعة عشر الف ارجوزة للعرب غير القصايد و المقاطيع و مدح الخلفاء و اخذ جوائزهم» اشعارش همه جا پراكنده بود تا اينكه ابوبكر الصولي آنها را جمع آوري كرد و به ترتيب حروف نمود و سپس علي بن حمزه اصفهاني آن را تدوين كرد. [2] .