[306] 10 - همچنين گفته است:

از محمد بن سليمان نقل شده كه گفت: به امام جواد عليه السلام عرض كردم: فدايت شوم! چگونه است كه عده ي زن طلاق داده شده، سه حيض يا سه ماه است؛ ولي عده ي زني كه شوهرش مرده، چهار ماه و ده روز مي باشد.

حضرت فرمود: اين كه عده ي مطلقه، سه بار پاك شدن (سه ماه) است، بخاطر اطمينان از نبودن فرزند در رحم است؛ اما عده ي زن شوهر مرده، به جهت اين است كه خداي متعال شرطي به نفع زنها و شرطي به ضرر آنها، مقرر فرموده پس در آن شرطي كه به نفع آنها مقرر فرمود آنها را حبس و منع نكرد و در آن شرطي كه به ضرر آنها مقرر فرمود به آنها ظلم و جور نكرد؛ در مورد ايلاء (قسم خوردن براي ترك هم خوابگي به مدت بيش از چهار ماه) حداكثر، چهار ماه را به نفع آنها شرط كرده است؛ چه اينكه خداي متعال فرموده: (للذين يؤتون من



[ صفحه 232]



نسائهم تربص أربعة أشهر) [1] [«كساني كه زنان خود را «ايلاء» مي نمايند (سوگند ياد مي كنند كه با آنها آميزش جنسي ننمايند.) حق دارند چهار ماه انتظار بكشند.»]؛ به اين ترتيب، به احدي ترك هم بستري بيش از چهار ماه را اجازه نداده است؛ زيرا خداي متعال مي دانسته كه اين مدت، نهايت مدت صبر و تحمل زن، نسبت به ارتباط با مرد خويش است.

اما شرطي كه به زيان زن، مقرر فرموده، اين است كه به او فرمان داده تا به هنگام مرگ شوهرش، چهار ماه و ده روز عده نگهدارد؛ بنابراين، پيماني كه از زن به هنگام مرگ شوهرش گرفته، جبران آن پيماني است كه از مرد در زنده بودن او، نسبت به ترك هم خوابگي به هنگام سوگند بر ترك آن اخذ كرده است؛ خداي متعال فرمود: (يتربصن بأنفسهن أربعة أشهر و عشرا) [2] [«... بايد چهار ماه و ده روز انتظار بكشند (و عده نگهدارند.)»] و عدد ده روز در عده را، جز به پيوست چهار ماه ياد نكرده است؛ و مي دانسته كه نهايت صبر و طاقت زن در ترك مجامعت، تنها چهار ماه است و بدين گونه، اين دو شرط را به سود و زيان او، واجب فرمود [3] .